Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ, mỗi địa phương đều phải tìm cho mình một hướng đi riêng để không bị bỏ lại phía sau. Nếu Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh hay Đà Nẵng đã trở thành những trung tâm thương mại điện tử sôi động, thì Lạng Sơn - vùng đất biên cương của Tổ quốc lại chọn cách đi khác biệt đó là đưa chuyển đổi số vào tận chợ truyền thống.
Điều này không chỉ mang tính biểu tượng mà còn là quyết sách chiến lược, gắn liền với mục tiêu giảm nghèo bền vững. Chợ, nơi bà con dân tộc thiểu số gắn bó mưu sinh bao đời nay đã trở thành điểm khởi đầu cho hành trình số hóa, nơi công nghệ và truyền thống gặp gỡ để tạo cơ hội mới cho sinh kế.
Giữa tháng 8 vừa qua, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) phối hợp với Sở Công Thương Lạng Sơn tổ chức Phiên chợ chuyển đổi số và thanh toán không tiền mặt. Sự kiện này không chỉ khởi động một chương trình, mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của chính quyền địa phương đối với bà con vùng cao.
Phát biểu tại lễ khai mạc, ông Nguyễn Đình Đại, Giám đốc Sở Công Thương Lạng Sơn nhấn mạnh: “Nhà nước không đứng ngoài cuộc, mà trực tiếp dẫn dắt và đồng hành với doanh nghiệp, hợp tác xã và tiểu thương". Đây không chỉ là một lời khẳng định, mà còn là định hướng rõ ràng cho mô hình giảm nghèo bền vững ở Lạng Sơn: chính sách không nằm trên giấy, mà đi thẳng vào đời sống, để từng tiểu thương, từng hộ dân được tiếp cận công nghệ một cách cụ thể.
Thương mại điện tử không chỉ là xu thế tất yếu, mà còn là một công cụ để phá vỡ vòng luẩn quẩn nghèo đói. Đối với Lạng Sơn, nơi đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ lớn, việc đưa hàng hóa lên sàn, tham gia bán hàng trực tuyến chính là cánh cửa mới để thoát nghèo. Người dân không còn phải phụ thuộc vào thương lái ép giá, không còn bị bó hẹp trong những phiên chợ vùng cao ít khách, mà có thể trực tiếp bán sản phẩm cho người tiêu dùng ở các thành phố lớn, thậm chí cả thị trường quốc tế.
Điều này gắn với các định hướng chiến lược lớn của quốc gia. Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã chỉ rõ nhiệm vụ đột phá về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết 71/NQ-CP của Chính phủ đặt ra yêu cầu thúc đẩy thương mại điện tử. Quyết định 1568/QĐ-BCT của Bộ Công Thương đề ra kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2026–2030. Những bước đi của Lạng Sơn vì thế vừa mang tính đặc thù địa phương, vừa hòa vào nhịp chung của cả nước, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững bằng chuyển đổi số.
Ông Võ Văn Khanh, Trưởng đại diện Hiệp hội Thương mại điện tử khu vực miền Trung cho rằng: “Chúng tôi tổ chức các phiên livestream ngay tại chợ để bà con trực tiếp bán hàng. Đây là dịp để tiểu thương thay đổi tư duy, tiếp cận khách hàng trên không gian số. Tôi kỳ vọng mô hình này sẽ tạo ra liên kết vùng, mở ra một điển hình để thương mại điện tử đi vào đời sống bà con tiểu thương.”
Thực tế cho thấy sự thay đổi đã diễn ra nhanh chóng. Nhiều tiểu thương vốn quen cách bán hàng truyền thống nay đã tự tin cầm điện thoại, đứng trước ống kính để giới thiệu sản phẩm. Những buổi livestream trở thành “gian hàng số”, nơi bà con không chỉ bán đặc sản mà còn kể câu chuyện văn hóa bản địa. Mỗi quả na Chi Lăng, mỗi trái mác mật, mỗi bó quế, mỗi nụ hoa hồi không chỉ mang giá trị thương phẩm, mà còn gói ghém cả bản sắc của vùng biên. Chính sự kết hợp giữa truyền thống và công nghệ này đã nâng cao giá trị hàng hóa, giúp bà con gia tăng thu nhập và mở ra cơ hội thoát nghèo bền vững.
Để thương mại điện tử thực sự trở thành động lực lâu dài, không thể chỉ dừng lại ở vài phiên chợ hay những buổi tập huấn ban đầu. Cần có một hệ sinh thái giải pháp đồng bộ, từ hạ tầng đến đào tạo, từ chính sách đến thị trường.
Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số ( Bộ Công Thương) đã chỉ ra 5 nhóm giải pháp quan trọng. Thứ nhất là tăng cường hoàn thiện thể chế, chính sách để tạo khung pháp lý vững chắc cho sự phát triển của thương mại điện tử. Thứ hai là ưu tiên nguồn lực cho đào tạo nhân lực, đặc biệt là đối tượng tiểu thương và đồng bào dân tộc thiểu số, để họ thực sự làm chủ công nghệ. Thứ ba là thúc đẩy kết nối vùng, chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương đi trước. Thứ tư là khuyến khích đổi mới sáng tạo trong việc áp dụng giải pháp công nghệ số vào đời sống. Và cuối cùng là tăng cường giao thương, xây dựng và lan tỏa những điển hình thành công để tạo hiệu ứng tích cực trên phạm vi cả nước.
Khi chính quyền quyết liệt, doanh nghiệp công nghệ đồng hành và bà con dân tộc thiểu số chủ động thay đổi, thương mại điện tử sẽ trở thành “bệ phóng” thực sự. Từ những gian hàng nhỏ nơi chợ quê, sản phẩm của bà con có thể đi khắp cả nước, thậm chí vươn ra thị trường quốc tế. Đây chính là con đường giảm nghèo bằng tri thức và công nghệ, khác biệt với mô hình giảm nghèo dựa vào trợ cấp như trước đây.
Hành trình số hóa ở Lạng Sơn mới bắt đầu, nhưng những tín hiệu tích cực đã xuất hiện. Bà con từ chỗ ngại công nghệ, nay đã dám thử, dám làm. Từ chỗ quen buôn bán nhỏ lẻ, nay đã biết kết nối với thị trường rộng lớn. Đó là minh chứng rằng nếu có sự hỗ trợ đúng cách, đồng bào dân tộc thiểu số hoàn toàn có thể nắm bắt công nghệ để vươn lên thoát nghèo bền vững.
Chợ truyền thống vốn gắn liền với nếp sống dân dã của bà con vùng cao. Nhưng khi công nghệ hiện diện, chợ không còn giới hạn trong vài gian hàng chen chúc, mà đã mở rộng thành không gian số, nơi mỗi sản phẩm có thể tiếp cận hàng triệu khách hàng.
Từ góc nhìn giảm nghèo, đây là một bước chuyển đổi đầy ý nghĩa. Thương mại điện tử không chỉ giúp bà con tăng thu nhập, mà còn tạo việc làm mới, khuyến khích thế hệ trẻ ở lại quê hương khởi nghiệp. Mỗi phiên livestream, mỗi gian hàng trực tuyến không chỉ mang lại lợi nhuận, mà còn góp phần giữ gìn và lan tỏa bản sắc văn hóa địa phương.
Có thể nói, Lạng Sơn đang từng bước khẳng định vị thế mới: trở thành trung tâm thương mại điện tử biên giới, nơi truyền thống và hiện đại hòa quyện, nơi Nhà nước, doanh nghiệp và người dân cùng nhau đồng hành để giảm nghèo bền vững. Quan trọng hơn, những bước đi tiên phong này của Lạng Sơn đã và đang góp phần thực hiện khát vọng phát triển kinh tế số quốc gia, đưa mục tiêu giảm nghèo đi vào thực chất.
Chuyển đổi số tưởng như xa xôi nay đã hiện diện ngay trong từng gian chợ, từng chiếc điện thoại của bà con vùng cao. Đằng sau mỗi đơn hàng trực tuyến là niềm vui, là thu nhập ổn định, là khát vọng vươn lên thoát nghèo. Với sự dẫn dắt của Nhà nước, sự đồng hành của doanh nghiệp và quyết tâm của đồng bào dân tộc thiểu số, hành trình giảm nghèo bền vững ở Lạng Sơn đang mở ra một chân trời mới: nơi “cao tốc số” đưa nông sản vùng biên đi xa, và đưa giấc mơ no ấm đến gần hơn.