Hành trình từ cây ngô, lúa tới vườn bưởi triệu đô

Không cam chịu với đất bạc màu và năng suất thấp từ cây lúa, ngô, nhiều hộ dân Yên Trị đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Bà Khuất Thị Thanh, một trong những hộ điển hình, bắt đầu cải tạo 0,7ha đất kém hiệu quả từ năm 2010, chuyển sang trồng bưởi Diễn. Những năm đầu, vườn bưởi chưa ra quả đều, song nhờ tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật, nắm vững kiến thức về chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh sinh học và chọn giống chuẩn, đến năm 2015, vườn bưởi bắt đầu cho thu hoạch quả ngọt.

Gia nhập HTX Nông nghiệp Đại Đồng cùng với các hộ dân khác, bà Thanh chuyển vườn bưởi sang canh tác chuyên nghiệp hơn như ghi chép nhật ký chăm sóc vườn, sử dụng phân hữu cơ, phòng trừ sâu bệnh sinh học. Không chỉ dừng ở bưởi Diễn, bà Thanh mở rộng sang bưởi da xanh, bưởi đỏ, bưởi Soi Hà. Hiện nay, gia đình bà sở hữu 2,3ha bưởi, mỗi năm thu hàng chục tấn quả, với những lô bưởi đầu tiên xuất khẩu sang Anh từ năm 2022 và tiếp tục sang Mỹ vào năm 2023.

Cây bưởi không chỉ mang lại thu nhập cao cho bà Thanh mà còn tạo việc làm thường xuyên cho 3 lao động với mức lương 5 triệu đồng/tháng/người, cùng lao động thời vụ trong mùa thu hoạch. Năm 2024, sau khi trừ chi phí, vườn bưởi của bà Thanh mang về lợi nhuận khoảng 500 triệu đồng, khẳng định giá trị kinh tế bền vững của mô hình.

Liên kết sản xuất, tiêu thụ, chìa khóa thoát nghèo

Từng là một hộ nghèo, ông Vũ Xuân Oanh cùng các thành viên HTX Đại Đồng đã tìm thấy con đường đổi đời nhờ cây bưởi Diễn và từng bước thoát nghèo. Ban đầu, HTX chỉ có 8 hộ thành viên mạnh dạn góp vốn, bắt tay trồng thử. Từ những buổi tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ giống, phân bón, đến phòng trừ sâu bệnh, cây bưởi dần bén rễ và cho những mùa quả ngọt đầu tiên.

Năm 2022, lô bưởi đầu tiên xuất khẩu sang Anh; hai năm sau, những chuyến hàng tiếp nối đưa bưởi sang Mỹ và năm 2025 dự kiến mở rộng sang Hàn Quốc với sản lượng khoảng 100 tấn. Nhờ chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ, các thành viên HTX không còn lo “được mùa mất giá”, thu nhập bình quân đạt khoảng 200 triệu đồng/năm, không còn hộ nghèo trong HTX.

Gia đình anh Triệu Bá Nam, vốn là hộ nghèo, từ khi tham gia HTX đã tăng thu nhập từ mảnh vườn nhỏ, đạt 700–800 triệu đồng/năm nhờ áp dụng kỹ thuật trồng bưởi bài bản. Thành công này không chỉ dựa vào nỗ lực của người dân mà còn nhờ sự đồng hành của chính quyền địa phương: cấp mã số vùng trồng, tổ chức tập huấn, chuyển giao khoa học công nghệ và kết nối doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm.

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt lớn đối với xã Yên Trị, tỉnh Phú Thọ, khi thực hiện sáp nhập theo Nghị quyết số 1676/NQ-UBTVQH15. Việc sáp nhập này không chỉ thay đổi về mặt hành chính mà còn mang lại nhiều biến chuyển tích cực trong đời sống kinh tế, xã hội và văn hóa của người dân. Các địa phương thuộc xã Yên Trị sau sáp nhập đã chủ động rà soát lại quỹ đất, phân loại vùng chuyển đổi, phối hợp với đơn vị tư vấn, tổ chức tập huấn kỹ thuật cho người dân, hướng dẫn chuyển đổi phù hợp với điều kiện thực tế. Đồng thời, chính quyền làm cầu nối để đưa hợp tác xã, doanh nghiệp vào bao tiêu sản phẩm

Theo ông Bùi Văn Tiệp, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Trị, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ lúa sang bưởi, kết hợp sản xuất hàng hóa và liên kết tiêu thụ là hướng đi lâu dài để xã miền núi không chỉ giảm nghèo bền vững mà còn hướng đến giàu mạnh. Trong thời gian tới, xã sẽ tiếp tục phát triển cơ sở vật chất, kho chế biến, xúc tiến thương mại trong và ngoài nước, hướng tới nâng cao giá trị các sản phẩm.

Trên vùng đất khô cằn trước đây chỉ trồng lúa, ngô năng suất thấp, giờ đây Yên Trị đã khoác lên mình màu xanh mướt của vườn bưởi. Những quả vàng óng, ngọt lành là kết quả của quyết tâm thay đổi tư duy sản xuất, sự cộng hưởng giữa chính sách, khoa học kỹ thuật và ý chí vươn lên của người dân.

Hành trình từ cây bưởi Yên Trị không chỉ mang lại cuộc sống no ấm cho người dân, mà còn mở ra cơ hội hội nhập thị trường quốc tế. Trái bưởi Yên Trị hiện diện tại Anh, Mỹ, và dự kiến sang Hàn Quốc, trở thành biểu tượng sống động cho sự đổi đời từ cây trồng bản địa, góp phần phát triển kinh tế xã nông thôn bền vững và nâng cao niềm tự hào địa phương.

Từ những mảnh đất cằn, năng suất thấp, nông dân Yên Trị (Phú Thọ) đã tìm thấy “trái ngọt” của sự đổi đời nhờ cây bưởi Diễn. Sự kết hợp giữa khoa học công nghệ, liên kết sản xuất, tiêu thụ và sự đồng hành của chính quyền địa phương đã biến cây bưởi trở thành chiến lược giảm nghèo bền vững và nâng cao giá trị kinh tế địa phương.