Chợ phiên: Không gian hội tụ sản vật và văn hóa

Mới đây, tại xã Quảng Tân đã tưng bừng khai mạc chợ phiên Quảng Lâm, tạo nên một không gian sống động của giao thương và văn hóa. Phiên chợ là nơi quảng bá các sản phẩm OCOP, giới thiệu đặc sản địa phương, đồng thời khẳng định bản sắc văn hóa vùng cao, thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng.

Hàng chục gian hàng đã mang đến cho du khách những sản vật đậm hồn núi rừng như mật ong rừng, địa liền, gà bản, cá suối, măng rừng, rượu men lá, lá tắm, cùng những sản phẩm thổ cẩm tinh tế của đồng bào dân tộc thiểu số. Không chỉ mua bán, du khách còn được hòa mình vào các tiết mục nghệ thuật đặc sắc, trò chơi dân gian sôi nổi, tạo sự kết nối gần gũi và chân thành giữa người dân bản địa và khách phương xa.

Việc tổ chức chợ phiên lần này còn mang ý nghĩa đặc biệt khi gắn liền với các sự kiện chính trị trọng đại của tỉnh Quảng Ninh như chào mừng Đại hội Đảng bộ xã, Đại hội Đảng bộ tỉnh và hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9.

Trước đó, vào đầu tháng 8, xã Quảng Tân cũng đã tổ chức Chợ phiên Ba Nhất miền Sán Cố, để lại dấu ấn sâu sắc với người dân và du khách. Phiên chợ này giới thiệu phong phú các sản phẩm như mật ong rừng, gừng, địa liền, thịt trâu gác bếp, măng rừng, bánh coóc mò, bánh chưng dài, cùng các mặt hàng thổ cẩm đa dạng.

Điểm nhấn của chợ phiên Ba Nhất không chỉ nằm ở hàng hóa, mà còn ở không gian văn hóa đậm đà bản sắc. Các hoạt động dân gian như thi nấu xôi ngũ sắc, gói bánh truyền thống, hay các trò chơi của đồng bào đã tái hiện đời sống miền núi một cách sinh động, biến phiên chợ thành một “bảo tàng sống” của văn hóa Sán Cố.

Đặc biệt, phiên chợ đã tạo điều kiện để đặc sản địa phương tiếp cận thị trường rộng hơn, kết nối trực tiếp với doanh nghiệp, siêu thị, từng bước đưa sản phẩm từ kênh buôn bán truyền thống sang hệ thống thương mại hiện đại.

Chuỗi chợ phiên vùng cao: Kết nối sản phẩm và du lịch Quảng Ninh

Những năm qua, Quảng Ninh đã xây dựng thành công mô hình chợ phiên vùng cao ở nhiều địa phương như xã Tiên Yên, xã Ba Chẽ, xã Bình Liêu... Các phiên chợ này vừa là nơi giao thương, vừa là điểm hẹn văn hóa, góp phần quảng bá sản phẩm và nâng cao thu nhập cho người dân miền núi, bà con đồng bào dân tộc. Không giống chợ ở trung tâm thành phố họp chợ hàng ngày, chợ vùng cao có khi cả tháng mới có một phiên chợ và không phải xã nào cũng có chợ phiên, nên bà con rất háo hức và thường mỗi phiên chợ thu hút đông đảo người dân trong vùng cũng như du khách các vùng lân cận đến tham gia.

Tại các chợ phiên, những sản phẩm đặc trưng như mật ong rừng Bình Liêu, miến dong Tiên Yên, gạo nếp nương Ba Chẽ, chè hoa vàng Quảng Sơn… được trưng bày và bán trực tiếp. Đây là cơ hội để các hợp tác xã, hộ sản xuất ký kết đơn hàng, mở rộng mạng lưới phân phối, nâng cao giá trị sản phẩm.

Phiên chợ đông người tham gia nhất thường là phiên chợ dịp cuối năm kết hợp tổ chức ngày hội văn hóa thể thao dân tộc Dao, tìm hiểu những nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc Dao như Lễ cấp sắc, nghi lễ đám cưới truyền thống của người Dao, tham gia vào những trò chơi dân gian, các môn thể thao dân tộc như bắn nỏ, đẩy gậy, kéo co, đi cà kheo, những hoạt động giao lưu văn nghệ đặc sắc, làm nên một không khí chợ phiên đặc trưng của vùng cao Đông Bắc.

Không chỉ dừng ở giao thương, nhiều chợ phiên đã trở thành sản phẩm du lịch độc đáo. Các tour du lịch kết hợp tham quan làng bản, trải nghiệm ẩm thực, văn hóa dân gian đang ngày càng hấp dẫn du khách. Xã Bình Liêu thậm chí còn có kế hoạch nâng cấp chợ Đồng Văn thành chợ đêm, nơi tái hiện các nghi lễ truyền thống và trình diễn nghệ thuật dân tộc, đưa chợ phiên trở thành “thương hiệu du lịch văn hóa” của vùng cao.

Sự thành công của các phiên chợ cho thấy, kinh tế và văn hóa không tách rời mà hòa quyện, bổ trợ lẫn nhau. Chợ phiên không chỉ là nơi để bán hàng, mà còn là diễn đàn để cộng đồng cùng kể câu chuyện về sản phẩm, về nguồn gốc, về văn hóa dân tộc.

Những sản phẩm OCOP, khi được gắn liền với bản sắc văn hóa, đã nâng tầm giá trị, trở thành món quà du lịch đầy ý nghĩa. Đồng thời, chợ phiên góp phần giữ gìn và truyền dạy những nét đẹp truyền thống cho thế hệ trẻ, tạo động lực phát triển kinh tế bền vững cho vùng cao Quảng Ninh.

Chợ phiên Quảng Ninh không đơn thuần là nơi buôn bán. Đó là không gian hội tụ của văn hóa, sản phẩm và du lịch, là nhịp cầu kết nối cộng đồng với du khách, địa phương với thị trường trong và ngoài tỉnh. Trong từng nếp chợ, người dân không chỉ trao đổi hàng hóa, mà còn trao gửi tinh hoa văn hóa của mình. Chính từ sự giao hòa ấy, chợ phiên đã trở thành điểm nhấn quan trọng trên hành trình phát triển kinh tế - văn hóa - du lịch bền vững của Quảng Ninh.