Từ vùng sâu khó khăn đến bước chuyển chuyên nghiệp hóa

Nằm tại địa bàn vùng sâu, vùng xa của tỉnh Quảng Ngãi, Hợp tác xã (HTX) Toong Xăng Xanh nằm tại xã Tu Mơ Rông với hơn 96% dân số là đồng bào đồng bào dân tộc tiểu số. Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Nguyễn Đức Trung, Giám đốc HTX Toong Xăng Xanh, cho biết, do HTX vùng sâu, vùng xa, thuộc diện đặc biệt khó khăn. Chính vì vậy, việc tìm đầu ra cho sản phẩm gặp vô vàn trở ngại. Người dân địa phương vốn chưa quen với hoạt động buôn bán, giao thương nên việc đưa sản phẩm ra thị trường là một thách thức rất lớn. Suốt mấy năm qua, chúng tôi phải tự tìm cách kết nối để mở rộng thị trường tiêu thụ. 

Năm 2024, sau khi tham gia Chương trình Tăng trưởng doanh nghiệp sinh thái rừng - Forest Ecopreneur 2024 thuộc khuôn khổ "Sáng kiến Bảo tồn đa dạng hệ sinh thái rừng - SAFE Initiative" do Cơ quan Lâm nghiệp Hàn Quốc tài trợ, triển khai bởi Cơ quan Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) thông qua Tổ chức Ươm tạo Bridge for Billions, HTX đã thu được nhiều kết quả tích cực.

Qua Chương trình chúng tôi được trang bị thêm kiến thức, cùng với quá trình giao lưu, học hỏi, mỗi đơn vị, mỗi người đều cho chúng tôi những kinh nghiệm quý, từ đó HTX có cơ hội nhìn lại và tái cấu trúc toàn diện.

“Trước đây, chúng tôi phát triển sản phẩm du lịch cộng đồng sinh thái nhưng chưa có cách tiếp cận đúng. Khi hiểu rõ hơn về bản chất của du lịch cộng đồng, chúng tôi nhận thấy cần làm lại từ đầu, thay đổi tư duy phát triển. Đồng thời, với những sản phẩm đặc trưng của vùng sâm Ngọc Linh – vốn được xem là “quốc bảo”,  HTX đang tìm hướng đi riêng, để vừa phát huy giá trị sản phẩm, vừa mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng địa phương”, ông Nguyễn Đức Trung chia sẻ.

Và điều quan trọng hơn, thông qua chương trình HTX đã kết nối với nhiều mô hình, doanh nghiệp khác nhau và mở rộng thị trường sản phẩm. Có thể coi đây là bước chuyển từ sản xuất, kinh doanh thô sơ sang chuyên nghiệp hóa.

Không chỉ mở lối thoát nghèo mà còn hướng đến khát vọng sản phẩm quốc gia

Hiện sản phẩm của HTX Toong Xăng Xanh đang nhận được sự đón nhận tích cực từ thị trường. Lợi thế lớn nhất của đẳng sâm Ngọc Linh là tính đặc trưng vùng miền, gắn liền với địa lý quốc gia. Niềm tin của khách hàng, đặc biệt là các đối tác cao cấp, ngày càng gia tăng.

Nhiều khách hàng uy tín đánh giá cao chất lượng sản phẩm, song đồng thời yêu cầu HTX phải chuẩn hóa quy trình sản xuất. Một số khách hàng lớn của HTX hiện nay là các khách sạn 5 sao tại TP. Hồ Chí Minh, đặt ra yêu cầu sản phẩm phải đạt chuẩn quốc tế cả về chất lượng lẫn hình thức. Điều đó buộc HTX không thể duy trì cách làm thủ công, tự phát như trước, mà phải hợp tác với các đơn vị chuyên nghiệp trong khâu thiết kế, hoàn thiện bao bì.

“Chúng tôi đang tìm đối tác thiết kế lại bao bì, mẫu mã sao cho đáp ứng không chỉ thị trường trong nước mà còn hướng tới mục tiêu xuất khẩu. Việc chuyên nghiệp hóa trong thiết kế, bao bì và định hướng xuất khẩu sẽ là hướng và tạo động lực để HTX tiếp tục phát triển bền vững”, ông Trung nói.

Ra “biển lớn” đối với các HTX vùng đặc biệt khó khăn điều này không dễ. Để đạt chuẩn quốc tế, HTX buộc phải liên kết với các đơn vị khác để sản xuất. Bên cạnh đó, HTX kiểu mới hoạt động theo hướng cộng đồng nên nội lực tài chính còn rất hạn chế, bà con khó có khả năng tự xoay xở.

Dù vậy, theo ông Trung, điều HTX cần nhất không phải chỉ là hỗ trợ tài chính, mà là sự kết nối minh bạch và hiệu quả. Mỗi bên cần phát huy được nội lực riêng, công khai, rõ ràng trong các gói hợp tác, đặc biệt là phân chia lợi nhuận và quyền quản trị. Khi lợi ích được đảm bảo, bà con có lợi, nhà đầu tư cũng có lợi, từ đó mới tạo được sự phát triển bền vững, tránh tình trạng bị động hoặc phụ thuộc.

Nói về định hướng tương lai, ông Nguyễn Đức Trung cho hay, trong thời gian tới, HTX định hướng phát triển du lịch cộng đồng sinh thái, không phải điều gì quá lớn lao, mà đây là một phương tiện để kết nối giữa khách bên ngoài với bà con trong cộng đồng. Xa hơn, HTX ấp ủ tạo nên những sản phẩm mang tầm vóc quốc gia – có thể trở thành món quà ngoại giao, đại diện cho tinh hoa văn hóa Việt.

“Một hộp quà có thể làm từ tre, gợi sự mộc mạc, gần gũi mà vẫn tinh tế. Trong đó, sản phẩm từ sâm Ngọc Linh được nâng niu như biểu tượng của sức sống và bản sắc. Chúng tôi muốn tất cả đều tự nhiên nhất, để khi mở hộp quà ra, người ta không chỉ thấy sản phẩm, mà còn thấy cả một câu chuyện văn hóa, một tinh thần Việt Nam gửi gắm trong đó”, ông Trung chia sẻ.

Với những nỗ lực tái cấu trúc, chuyên nghiệp hóa sản xuất và kết nối thị trường, HTX Toong Xăng Xanh đang mở ra cơ hội mới cho sản phẩm sâm Ngọc Linh và nhiều đặc sản bản địa. Quan trọng hơn, mô hình này không chỉ dừng lại ở câu chuyện kinh doanh, mà còn là cách giúp đồng bào vùng sâu, vùng xa thoát khỏi vòng luẩn quẩn nghèo khó. Khi sản phẩm có đầu ra ổn định, bà con có việc làm, thu nhập được cải thiện, từ đó tạo nền tảng cho giảm nghèo bền vững và phát triển cộng đồng ngay trên quê hương mình.

Ở vùng đất Ngọc Linh – nơi được thiên nhiên ban tặng loài sâm quý được gọi là “quốc bảo”, HTX Toong Xăng Xanh đang từng bước tìm cho mình con đường riêng. Với cách nghĩ mới, HTX Toong Xăng Xanh không chỉ tìm đầu ra cho nông sản của bà con, mà còn gieo một niềm tin từ những gì bình dị của núi rừng, hoàn toàn có thể tạo nên sản phẩm mang giá trị lớn, chạm đến trái tim bạn bè quốc tế.