Khát vọng đổi mới từ vùng cao

Ngày 4/5, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Nghị quyết xác định “Phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế”. Đây không chỉ là một định hướng chiến lược mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ về khát vọng đổi mới quốc gia. Ở những vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nơi chiếm phần lớn diện tích đất đai nhưng lại còn nhiều khoảng trống phát triển, nghị quyết mở ra một chân trời mới, nơi khu vực tư nhân có thể cất cánh, trở thành đòn bẩy kinh tế và xã hội.

Thực tế hiện nay, khu vực kinh tế tư nhân đã đóng góp khoảng 45% GDP, chiếm 30% tổng thu ngân sách và sử dụng hơn 85% lực lượng lao động cả nước. Đó là khu vực năng động nhất trong khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, hiện chỉ mới có khoảng 2% doanh nghiệp tư nhân hoạt động ở vùng dân tộc, miền núi, một tỷ lệ khiêm tốn cho thấy dư địa phát triển còn rất lớn. Chính ở khoảng trống này, cơ hội và thách thức đan xen, đòi hỏi những bước đi táo bạo nhưng vững chắc.

Kinh nghiệm quốc tế đã chỉ ra, các chính sách tín dụng ưu đãi cho cộng đồng các dân tộc thiểu số, các mô hình hợp tác công - tư để xây dựng hạ tầng vùng khó khăn hay hỗ trợ khởi nghiệp bản địa đều mang lại kết quả rõ rệt. Từ đó, có thể thấy rằng Nghị quyết 68 đã đặt nền móng cho một sự chuyển dịch tư duy: vùng dân tộc và miền núi không chỉ là địa bàn khó khăn, mà còn là “không gian phát triển mới” của nền kinh tế.

Phát triển kinh tế tư nhân ở vùng này mang nhiều tầng ý nghĩa. Trước hết, đó là con đường tạo việc làm, nâng thu nhập, giảm nghèo bền vững. Khi các doanh nghiệp, hợp tác xã xuất hiện và phát triển, họ không chỉ thu hút lao động tại chỗ mà còn hình thành chuỗi giá trị nông nghiệp, thủ công, dịch vụ, du lịch cộng đồng. Hiện tỷ lệ hộ nghèo vùng dân tộc thiểu số khoảng 17,8%, cao gấp ba lần bình quân cả nước. Điều đó càng cho thấy nếu có cơ chế tín dụng, khoa học công nghệ và đào tạo nghề phù hợp, tốc độ giảm nghèo sẽ nhanh hơn, khoảng cách phát triển giữa các vùng miền sẽ được thu hẹp.

Xa hơn, sự phát triển này còn góp phần hình thành lớp doanh nhân là người dân tộc, một lực lượng vừa giữ gìn bản sắc văn hóa, vừa tiếp cận chuẩn mực quản trị hiện đại. Họ trở thành “cầu nối” đưa sản phẩm, văn hóa và con người vùng cao hòa nhập với thị trường quốc gia và quốc tế. Hình ảnh một người trẻ người Mông khởi nghiệp với du lịch cộng đồng, hay một nông dân Ê Đê làm chủ vườn cà phê ứng dụng công nghệ hiện đại, chính là minh chứng sống động cho tinh thần hội nhập từ trong lòng bản làng.

Bên cạnh đó, kinh tế tư nhân còn mở ra không gian giao thoa văn hóa. Những bản làng làm du lịch cộng đồng, những sản phẩm ẩm thực truyền thống bước ra thị trường chính là cách mà văn hóa được bảo tồn trong phát triển, được quảng bá trong hội nhập. Khi lợi ích kinh tế hòa quyện với giá trị tinh thần, sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc càng thêm bền chặt.

Những mô hình đặc thù và giải pháp đồng bộ

Song hành cùng tiềm năng là vô vàn thách thức. Ở nhiều nơi, kinh tế tư nhân vẫn nhỏ lẻ, thiếu vốn, yếu kỹ năng quản trị, hạn chế công nghệ. Nếu không tháo gỡ kịp thời, nguy cơ phân hóa giàu nghèo và sự lợi dụng vấn đề tôn giáo để chia rẽ đoàn kết dân tộc là hiện hữu. Bởi vậy, phát triển kinh tế tư nhân ở vùng dân tộc, miền núi không thể chỉ là những khẩu hiệu, mà phải là hành động cụ thể, đồng bộ, kiên trì.

Trên thực tế, đã có nhiều mô hình đặc thù chứng minh sức sống của kinh tế tư nhân ở vùng dân tộc, miền núi. Ở Tây Nguyên, các doanh nghiệp liên kết với nông dân Ê Đê, Ba Na, Gia Rai phát triển chuỗi giá trị cà phê, hồ tiêu, mắc ca, giúp năng suất tăng 15 - 20% và mở rộng xuất khẩu. Ở Tây Bắc, du lịch cộng đồng tại Sa Pa, Mộc Châu biến bản làng Mông, Thái, Dao thành điểm đến hấp dẫn, đem lại thu nhập gấp hai, ba lần cho nhiều hộ gia đình, đồng thời giữ gìn tiếng nói, trang phục, lễ hội. Ở Tây Nam Bộ, cộng đồng Khmer ứng dụng nông nghiệp thông minh, phát triển du lịch miệt vườn, đưa sản phẩm đặc trưng lên sàn thương mại điện tử, mở rộng thị trường và quảng bá văn hóa, ẩm thực Khmer.

Những mô hình ấy không chỉ tạo giá trị kinh tế mà còn chứng minh rằng kinh tế tư nhân hoàn toàn có thể gắn liền với bảo tồn văn hóa, với tinh thần trách nhiệm xã hội. Đó là nền tảng để nhân rộng và phát triển.

Theo các chuyên gia kinh tế, để khu vực tư nhân thực sự trở thành “nguồn lực mới” cho vùng dân tộc và miền núi, cần đồng thời triển khai nhiều nhóm giải pháp. Trước hết là khuyến khích phát triển những doanh nghiệp tuệ giác, lấy đạo lý làm nền tảng, kết hợp kinh doanh với trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường và giữ gìn bản sắc văn hóa. Song song, cần thúc đẩy hợp tác công - tư đầu tư hạ tầng, triển khai tín dụng ưu đãi, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực tại chỗ.

Chuyển đổi số cũng là hướng đi không thể thiếu. Việc phổ cập kỹ năng số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, thương mại điện tử sẽ giúp các sản phẩm vùng miền nâng cao sức cạnh tranh, bước ra thị trường rộng lớn hơn. Không chỉ vậy, phát triển kinh tế tư nhân còn phải đi đôi với tác động chính trị, xã hội, củng cố văn hóa, niềm tin và khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Tư tưởng ấy đã từng được Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đồng bào ta, cả lương cả giáo, cũng vì tự do hạnh phúc cho toàn dân mà hy sinh”. Ngày nay, lời Người vẫn vang vọng như nhắc nhở: phát triển kinh tế tư nhân ở vùng dân tộc, miền núi không chỉ là yêu cầu kinh tế, mà còn là sứ mệnh chính trị, là trách nhiệm lịch sử.

Mỗi hộ gia đình, mỗi người lao động vùng dân tộc hãy biến nghị lực vươn lên thành hành động kiến tạo quê hương. Mỗi doanh nhân trẻ, mỗi chức sắc tôn giáo hãy tiếp nối truyền thống đồng hành cùng dân tộc, gieo trồng niềm tin, tình đoàn kết và giá trị nhân văn bất diệt.

Kinh tế tư nhân ở vùng dân tộc, miền núi sẽ trở thành ngọn tháp sáng của tự lực và đồng thuận, là cầu nối thiêng liêng gắn kết các cộng đồng trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Khi những chủ trương đúng đắn được đưa vào đời sống, khát vọng “không ai bị bỏ lại phía sau” sẽ dần trở thành hiện thực, thắp sáng một hành trình phát triển mới cho đất nước.