Đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng học làm du lịch

Làng Tak Pang (thôn 3, xã Trà Tập, TP. Đà Nẵng) có 23 hộ đồng bào dân tộc Xơ Đăng sinh sống cheo leo trên sườn núi Kiếp Cang, lâu nay chỉ dựa vào rừng và nương rẫy, sinh hoạt quây quần bên đồng cỏ Mô Ham. Tháng 11/2024, dự án “Làng rong chơi Tak Pang” do nhóm Trạm Nụ Cười khởi xướng đã mở ra hướng phát triển du lịch mới cho cộng đồng.

Anh Hồ Văn Nia, một người dân ở làng Tak Pang tích cực trong các hoạt động cộng đồng chia sẻ, ở đây ai cũng tham gia làm du lịch. Có khách đến, bà con dọn dẹp làng, làm đường, trồng hoa, nấu món ăn truyền thống cho khách thưởng thức. Trẻ con thì được tổ chức chơi trò vui.

“Nhà nào cũng trồng sâm nam, sâm Ngọc Linh, dưa leo, nuôi gà nuôi heo để sau này bán cho khách. Mình mong có đường xe vào tận làng, có thêm nước sạch, có chỗ đón tiếp khách đàng hoàng”, anh Nia nói.

Là một trong những người hoạt động trong nhóm Trạm Nụ Cười, anh Ngô Văn Thế chia sẻ, những năm gần đây bắt đầu có khách du lịch tìm tới tham quan, bà con rất mừng, sẵn lòng chỉ đường, giới thiệu về làng. Từ tháng 11/2024 có "Trạm Nụ Cười về làng, đã vận động bà con tập trung phát triển du lịch, ai cũng mong có thêm thu nhập để cải thiện cuộc sống.

“Chúng tôi vẫn đang gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống như lễ ăn lúa mới, làm máng nước, mời các làng về cùng chơi, đánh cồng chiêng, tổ chức vui hội ở đồng cỏ Mô Ham”, anh Thế thông tin và mong muốn Tak Pang sẽ trở thành điểm du lịch để khách đến nhiều hơn, nâng cao đời sông cho bà con.

Trong khi đó, Khu du lịch sinh thái Cổng trời Đông Giang là một trong những khu du lịch ở TP. Đà Nẵng đã và đang triển khai nhiều hoạt động gắn liền với cộng đồng, hướng tới phát triển bền vững và đồng hành cùng người dân địa phương.

Bà Võ Ngọc Anh, Tổng Giám đốc Công ty CP FVG Travel (đơn vị quản lý Khu du lịch sinh thái Cổng trời Đông Giang) cho biết, trong thời gian qua, khu du lịch đã tổ chức các chương trình cộng đồng, giao lưu với du khách thông qua các show diễn như Vũ điệu đại ngàn, giao lưu văn hóa, ẩm thực tại Làng cổ Cơ Tu, triển khai nhiều hoạt động tìm hiểu, trải nghiệm về nghề truyền thống, văn hóa Cơ Tu như dệt vải, làm bánh, các hoạt động gắn liền với đời sống của đồng bào địa phương nơi đây…

Bên cạnh đó, khu du lịch hướng đến phát triển các sản phẩm du lịch bản địa đặc trưng. Trong đó, khu du lịch đã hợp tác với các nghệ nhân, làng nghề truyền thống để tái hiện, giới thiệu các sản phẩm thủ công của đồng bào địa phương lồng vào các hoạt động trải nghiệm du khách.

Đặc biệt, khu du lịch cũng là đơn vị tiêu thụ, quảng bá nông sản địa phương với cam kết đầu ra cho nông sản do người dân địa phương sản xuất nhằm góp phần tạo thu nhập ổn định cho cộng đồng địa phương.

Theo bà Anh, một trong những chiến lược phát triển bền vững lâu dài của đơn vị trong giai đoạn tới, coi nguồn lao động ở địa phương là chủ thể trung tâm đồng hành trong phát triển lâu dài của du lịch.

Hiện nay, trên 60% nhân sự tại khu du lịch là người đồng bào địa phương, đảm nhận các vai trò từ hướng dẫn viên,nghệ nhân biểu diễn nghệ thuật, phục vụ lưu trú - ẩm thực, lễ tân, bảo trì và vận hành cho đến bảo tồn cảnh quan - môi trường.

“Khu du lịch tổ chức thường xuyên tăng cường các khóa huấn luyện kỹ năng giao tiếp, phục vụ khách, ngoại ngữ cơ bản, nghiệp vụ nhà hàng - khách sạn, cũng như kiến thức bảo tồn văn hóa. Việc đào tạo được thực hiện ngay tại địa phương để bà con dễ tiếp thu và áp dụng”, bà Anh cho hay.

Thoát nghèo từ du lịch bền vững

Nhắc đến Trà My (bao gồm Bắc và Nam Trà My trước đây) không chỉ có sâm Ngọc Linh, quế Trà My, dược liệu quý hiếm, mà còn có những điểm "check-in" độc đáo như săn mây Tăk Pổ, thác 5 tầng, làng hạnh phúc Lâng Loan... Nhiều năm qua, các địa phương đã thành công xây dựng hình ảnh thủ phủ sâm Ngọc Linh; đồng thời quảng bá hình ảnh thiên nhiên để phát triển du lịch sinh thái, kết hợp bảo tồn, phục dựng các lễ hội văn hóa.

Đặc biệt, sau khi chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, các xã mới đã tận dụng lợi thế địa phương để định hình lại vai trò của du lịch trong phát triển kinh tế. Như xã Trà Tập, trong Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ xã lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030) xác định phát triển du lịch là một trong 3 nhiệm vụ đột phá, làm động lực thúc đẩy kinh tế.

Ông Ngô Tấn Lạc, Phó Chủ tịch UBND xã Trà Tập cho biết, trước mắt xã tập trung làm tốt công tác quy hoạch lại, đặc biệt tại các điểm dân cư có tiềm năng du lịch để tạo cảnh quan sinh thái hài hòa, bà con có đời sống văn hóa đặc trưng nhưng vẫn phù hợp với nhịp sống hiện đại.

"Chúng tôi ưu tiên đào tạo, hình thành tư duy phát triển du lịch trong cộng đồng, đồng thời tổ chức các mô hình homestay để người dân làm quen với cách làm du lịch. Về lâu dài, xã sẽ kêu gọi doanh nghiệp, nhà đầu tư chiến lược để phát triển các dự án du lịch mang tính dài hơi", ông Lạc nói.

Còn đại diện FVG Travel cho hay, Khu du lịch sinh thái Cổng Trời Đông Giang sẽ tiếp tục đầu tư chiều sâu vào du lịch cộng đồng. Trong đó, mở rộng quy mô lao động địa phương: phấn đấu đến năm 2030, tối thiểu 80% nhân sự là người dân tộc thiểu số, trong đó có nhiều vị trí quản lý và điều hành.

Đồng thời, đa dạng hóa sản phẩm cộng đồng. Phát triển các combo 3 ngày 2 đêm, 2 ngày 1 đêm thông qua ứng dụng Fivigo - hình thức thanh toán trực tuyến linh hoạt, duy trì các hoạt động lễ hội, các hoạt động trải nghiệm gắn liền với văn hóa bản địa của đồng bào địa phương.

Ngoài ra, tiếp tục đẩy mạnh phát triển cung đường Di sản Hội An - Mỹ Sơn - Cổng trời Đông Giang và cung đường Đà Nẵng kết nối trực tiếp đến Cổng trời Đông Giang. Nhằm lồng ghép, quảng bá điểm đến Cổng Trời Đông Giang cũng như các sản phẩm cộng đồng đến gần, rộng rãi với du khách trong và ngoài nước.

Du lịch vùng cao Đà Nẵng đang đổi thay nhiều địa phương đã bắt đầu gắn kết với doanh nghiệp, bảo tồn văn hóa truyền thống song song với tạo sản phẩm mới cho du khách. Hướng đi này không chỉ giúp nâng tầm trải nghiệm mà còn góp phần chuyên nghiệp hóa du lịch cộng đồng, tạo động lực phát triển kinh tế địa phương, đặc biệt nâng cao đời sống người đồng bào dân tộc Xơ Đăng, dân tộc Cơ Tu tại TP. Đà Nẵng.