Giảm nghèo bền vững, nền tảng cho phát triển dài hạn

Giảm nghèo bền vững là một chủ trương đúng đắn và sau 25 năm triển khai quyết liệt với rất nhiều giải pháp hiệu quả cả cấp Trung ương và địa phương mục tiêu giảm nghèo bền vững cơ bản đạt được mục tiêu.

Đặc biệt, Chương trình Mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 góp phần thúc đẩy giảm nghèo ở tất cả các địa phương nhất là vùng Trung du, miền núi phía Bắc, vùng miền núi miền Trung - Tây Nguyên và vùng Đông Nam Bộ.

Cố gắng cao nhất của các cấp chính quyền, doanh nghiệp cùng với nỗ lực của các hộ nghèo và cận nghèo thông qua hỗ trợ tham gia vào các dự án, chương trình sinh kế như chương trình tăng bò nuôi cho đồng bào vùng cao, chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), chương trình xây dựng nông thôn mới từng bước tạo kết quả giảm nghèo quan trọng.

Đến hết năm 2024, tỷ lệ nghèo đa chiều cả nước năm 2024 là 4,06%, giảm 1,65% so với năm 2023. Cả nước chỉ còn hơn 1,2 triệu hộ nghèo và hộ cận nghèo. Năm 2025, kỳ vọng tỷ lệ nghèo này còn tiếp tục giảm xuống cho thấy hiệu quả lan tỏa cao của Chương trình mục tiêu quốc gia.

Theo đánh giá của Giám đốc Ngân hàng thế giới (WB) tại Việt Nam, Việt Nam là một trong những quốc gia thành công nhất thế giới trong giảm nghèo bền vững. Việc giảm nghèo bền vững thành công tạo điều kiện vững chăc để Việt Nam hoàn toàn tự tin thực hiện mục tiêu trở thành nước có thu nhập trung bình cao năm 2030, nước công nghiệp có thu nhập cao 2045, bảo đảm không để một ai bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên vươn mình.

Phát huy lao động địa phương, kết nối chuỗi giá trị

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng, Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Đại học Kinh tế quốc dân, cho biết, yếu tố cốt lõi trong việc tạo sinh kế bền vững là thu hút và tạo điều kiện để người dân nông thôn, miền núi tham gia tích cực vào các hoạt động sáng tạo giá trị kinh tế như gia công, sản xuất sản phẩm, cung ứng dịch vụ. Qua đó, họ có thu nhập ổn định, lâu dài và giảm dần sự phụ thuộc vào các nguồn hỗ trợ từ ngân sách.

Điều này đồng nghĩa với việc cần xây dựng việc làm ổn định, phù hợp với trình độ, năng lực và thói quen của người lao động địa phương. Thị trường lao động tại chỗ phải được khai thác hiệu quả để đáp ứng nhu cầu của các hoạt động kinh tế, dự án, doanh nghiệp và hộ gia đình.

Song song với đó, cần đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng: đảm bảo nguồn điện ổn định, đường sá, cấp thoát nước, xử lý rác thải, kiểm soát phát thải hiện đại, cùng hệ thống viễn thông thuận lợi, nhằm tối ưu hóa lưu thông hàng hóa và di chuyển giữa các vùng, giảm chi phí và thời gian.

Các chợ nông thôn, chợ đầu mối và cửa hàng địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc tạo cầu hàng hóa, dịch vụ phù hợp với thế mạnh địa phương. Việc phát triển chuỗi cung ứng hàng hóa đặc sản, dịch vụ bản địa, gắn với sự tham gia chủ động của người lao động tại các khâu trong chuỗi, sẽ góp phần tạo sinh kế ổn định.

Để nâng cao hiệu quả giảm nghèo đa chiều, cần phục hồi và phát huy các ngành nghề truyền thống như nuôi trồng, đánh bắt, thủ công mỹ nghệ, dịch vụ du lịch và vận chuyển. Kinh nghiệm của các điển hình giảm nghèo bền vững, từ cá nhân, hộ gia đình, hợp tác xã đến doanh nghiệp, các mô hình kinh doanh mới hay phong trào phát triển kinh tế địa phương, cần được lan tỏa và áp dụng rộng rãi để rút ngắn thời gian giảm nghèo.

Việc khuyến khích phát triển doanh nghiệp xã hội, tăng cường vai trò hợp tác xã, triển khai các dự án hỗ trợ cộng đồng và phát huy vai trò các doanh nghiệp, tập đoàn lớn trong mở rộng hệ sinh thái kinh tế, tạo sinh kế phù hợp, phải được thực hiện kiên trì, liên tục.

Các hoạt động đào tạo tay nghề, hỗ trợ vốn, kỹ năng bán hàng trực tuyến, kỹ năng số và cung ứng dịch vụ cần được tổ chức thường xuyên, với nguồn lực từ ngân sách, đóng góp tự nguyện, huy động xã hội hóa. Các hội nghề nghiệp cũng cần phát huy vai trò, trang bị kiến thức và kỹ năng chuyên sâu cho nguồn lao động.

Đồng thời, thúc đẩy khởi nghiệp địa phương dựa trên thế mạnh ngành nghề truyền thống và khả năng cung ứng sản phẩm, dịch vụ đặc thù là hướng đi quan trọng. Trong đó, cần tận dụng cơ hội từ đầu tư trong và ngoài nước, kết hợp nguồn lao động tại chỗ và quỹ đất chưa sử dụng ở các khu vực kinh tế – xã hội khó khăn, đồng thời đẩy mạnh công nghiệp hóa, đô thị hóa, phát triển du lịch nội địa và quốc tế, tạo sức bật cho phát triển kinh tế vùng.

Giảm nghèo bền vững không chỉ dừng ở hỗ trợ trước mắt, mà quan trọng hơn là trao cho người dân cơ hội tạo dựng sinh kế lâu dài. Khi có việc làm ổn định, thu nhập bền vững, an sinh xã hội mới được củng cố và đời sống người dân từng bước nâng cao.