Sinh kế bền vững từ cây, con giống đến mô hình hợp tác

Tại thôn Quang Vinh, xã Lương Thịnh, tỉnh Lào Cai, gia đình chị Hà Thị Nhung phấn khởi khi được nhận 500 cây giống tre măng Bát độ từ Chương trình Hỗ trợ rừng và trang trại giai đoạn II (FFF II). Những bầu cây xanh mướt, đúng thời vụ hứa hẹn đem lại nguồn thu nhập ổn định trong những năm tới. Chị Nhung chia sẻ rằng khi được hỗ trợ giống chất lượng, bà con yên tâm hơn trong sản xuất và nếu chăm sóc tốt thì vài năm nữa gia đình sẽ có thêm nguồn thu bền vững.

Không chỉ gia đình chị Nhung, nhiều hộ khác trong xã cũng nhận được sự hỗ trợ thiết thực từ chương trình. Gia đình anh Nguyễn Văn Nghĩa được cấp hơn 1.000 củ giống cây thiên niên kiện - một loại dược liệu có giá trị kinh tế cao, phù hợp trồng dưới tán rừng. Vốn đã có kinh nghiệm trước đó, nên khi được hỗ trợ thêm giống, anh mở rộng diện tích sản xuất. Theo tính toán, 1 ha thiên niên kiện sau ba năm sẽ mang lại thu nhập 45 - 50 triệu đồng, cao hơn nhiều loại cây trồng khác. Anh Nghĩa cho biết sự hỗ trợ này chính là động lực để nông dân gắn bó với rừng, vừa bảo vệ tài nguyên, vừa làm kinh tế hiệu quả.

Song hành với việc cung cấp giống, FFF II còn tạo cơ hội để nông dân tham gia đối thoại trực tiếp với chính quyền. Hàng loạt cuộc họp nhóm, thảo luận được tổ chức, nơi bà con chia sẻ khó khăn về đất đai, vốn, kỹ thuật, thị trường… và được tháo gỡ kịp thời. Từ đó, nhiều hợp tác xã, tổ hợp tác được thành lập, hình thành các mô hình sinh kế dưới tán rừng thích ứng với biến đổi khí hậu.

Từ năm 2019 đến nay, các cấp Hội Nông dân cùng tổ nhóm đã triển khai 14 dự án nhỏ với tổng kinh phí trên 2,3 tỷ đồng. Các hoạt động tập trung vào nâng cao năng lực sản xuất, tiếp cận thị trường, xây dựng nhãn hiệu, quản lý tài chính, tổ chức tham quan học hỏi kinh nghiệm và quảng bá sản phẩm. Bên cạnh đó, đã có 12 cuộc họp nhóm trọng tâm, 26 hội nghị các cấp, nhiều cuộc họp thường niên giữa nông dân, hợp tác xã với chính quyền để tháo gỡ khó khăn trong sản xuất, vốn và đầu ra.

Chương trình cũng tổ chức 9 lớp tập huấn cho gần 400 nông dân, cử hơn 100 lượt cán bộ, hội viên tham gia các hội thảo trong nước và quốc tế. Những hoạt động này giúp người dân nâng cao nhận thức về giá trị rừng, biết cách liên kết và tham gia chuỗi giá trị để tạo ra sản phẩm hàng hóa chất lượng.

Mở rộng chuỗi giá trị và kỳ vọng thoát nghèo từ rừng

Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Lào Cai, bà Nguyễn Thị Phương Đông, nhấn mạnh: “Chúng tôi mong muốn các hộ, các tổ hợp tác ngày càng nâng cao nhận thức về giá trị tài nguyên rừng, biết liên kết với nhau và với các tác nhân trong chuỗi giá trị để tạo ra sản phẩm hàng hóa chất lượng, tăng thu nhập cho gia đình”.

Thông qua nguồn lực từ chương trình FFF II, nhiều kết quả cụ thể đã được ghi nhận, thành lập 3 hợp tác xã, xây dựng 7 tổ hợp tác sản xuất dưới tán rừng, hỗ trợ xây dựng 3 sản phẩm OCOP đạt chuẩn 3 sao. Chương trình cũng góp phần triển khai 2 mô hình giao khoán bảo vệ rừng gắn với chi trả dịch vụ môi trường rừng cho cộng đồng dân cư trên diện tích hơn 200 ha, đồng thời hỗ trợ trồng hơn 1.100 cây trám ghép tại xã Bảo Ái.

Một trong những điểm nhấn của chương trình FFF II là khuyến khích xây dựng các mô hình trồng rừng gỗ lớn thâm canh, kết hợp trồng xen những cây có giá trị kinh tế cao như vù hương, giổi, tếch. Các mô hình này được triển khai tại nhiều xã, từ Bảo Ái, Yên Bình, Lương Thịnh, Trấn Yên đến các phường Văn Phú, Nam Cường. Nhờ đó, tỉnh Lào Cai đã hình thành được hai chuỗi sản xuất lớn, đó là chuỗi sản xuất gỗ đạt chứng chỉ FSC và chuỗi sản xuất quế hữu cơ. Đây là nền tảng quan trọng để nâng tầm giá trị lâm sản, tạo ra sản phẩm có thương hiệu, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu.

Trong thời gian tới, Hội Nông dân tỉnh Lào Cai đặt mục tiêu tiếp tục duy trì và nhân rộng mô hình, khuyến khích sự tham gia của phụ nữ, thanh niên và đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng thời, công tác giám sát, kiểm tra tiến độ thực hiện cũng được tăng cường, kịp thời tháo gỡ vướng mắc. Hội cũng kiến nghị Trung ương và tỉnh có thêm chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư chế biến lâm sản, bố trí kinh phí đối ứng để hỗ trợ bà con xây dựng thêm mô hình kinh tế hiệu quả dưới tán rừng.

Những mô hình kinh tế gắn với bảo vệ rừng không chỉ giúp người dân có sinh kế ổn định mà còn tạo nền tảng để thoát nghèo bền vững. Khi nông dân có thu nhập từ chính mảnh đất quê hương, họ sẽ gắn bó hơn với rừng, với đất, từ đó góp phần bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế địa phương một cách bền vững.