Nâng tầm nông sản vùng cao

Năm 2024, 5 sản phẩm của Hợp tác xã (HTX) Sản xuất nông lâm nghiệp và Thương mại dịch vụ Sơn Bua (tỉnh Quảng Ngãi) được đánh giá, phân hạng OCOP 3 sao. Đó là chuối sấy dẻo SOBU, mật chuối SOBU, măng vót Sơn Tây sấy khô, măng vót Sơn Tây muối chua và măng vót Sơn Tây dầm tỏi ớt. Đây là bước tiến quan trọng, khẳng định sự nỗ lực của HTX trong việc nâng tầm nông sản vùng cao.

Điểm chung của những sản phẩm này là đều bắt nguồn từ nguyên liệu bản địa, được chính người dân xã Sơn Tây Thượng chăm sóc, khai thác và cung ứng cho HTX. Từ những nông sản quen thuộc trong đời sống đồng bào dân tộc Ca Dong như chuối rừng, chuối mốc hay măng tre, nhờ áp dụng chế biến, bảo quản, chúng đã trở thành sản phẩm hàng hóa có giá trị.

Bà Lê Thị Ánh, Giám đốc HTX Sản xuất nông lâm nghiệp và Thương mại dịch vụ Sơn Bua cho biết, trong quá trình khảo sát, nhận thấy địa phương có nhiều chuối mốc, chuối rừng giàu dinh dưỡng nhưng không có đầu ra ổn định.

Do bà con Ca Dong ở đây không biết cách bảo quản, chế biến nên khi chuối chín không tiêu thụ hết, đành bỏ đi. Đây là nguyên nhân khiến cuộc sống khó cải thiện dù được hỗ trợ nhiều vật tư sản xuất, cây, con giống. Từ đó, HTX quyết tâm tìm hướng đi cho loại nông sản này.

Sau khi HTX đi vào hoạt động, các sản phẩm bắt nguồn từ nguyên liệu bản địa, không chỉ phục vụ nhu cầu gia đình nay trở thành sản phẩm hàng hóa, mở ra cơ hội nâng cao thu nhập cho người dân, nhất là bà con Ca Dong. Không chỉ giúp bà con có thêm nguồn thu nhập, HTX Sơn Bua còn khuyến khích người dân thay đổi tư duy sản xuất, gắn bó với cây trồng, vật nuôi bản địa.

Để chủ động nguồn nguyên liệu, HTX Sơn Bua hướng dẫn nông dân cách chăm sóc cây chuối, mở rộng diện tích canh tác; đồng thời liên kết hơn 100 hộ, phát triển vùng chuối trên 100ha.

Nhờ vậy, các sản phẩm từ chuối như chuối sấy dẻo, mật chuối, rượu chuối đã xây dựng được thương hiệu, tiêu thụ ổn định trên thị trường. Từ thành công này, HTX mở rộng sang sản xuất trà búp ổi bằng công nghệ sấy lạnh từ lá và đọt ổi. Mỗi tháng, HTX cung cấp ra thị trường hơn 600 kg chuối sấy dẻo, hàng trăm kg trà búp ổi.

Ngoài ra, nhiều sản phẩm đặc trưng khác của HTX cũng xuất phát từ nguồn nguyên liệu bản địa như măng rừng, cau tươi… góp phần đa dạng hóa sản phẩm OCOP và nâng cao thu nhập cho người dân miền núi Sơn Tây.

Mở hướng làm giàu cho người dân vùng cao

Trong khi đó, ở phía Tây Quảng Ngãi, UBND xã Măng Đen vừa tổ chức Ra mắt HTX Rau Xứ lạnh Măng Đen, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và tiêu thụ nông sản hữu cơ, gắn với phát triển du lịch nông nghiệp xanh, bền vững. Đến nay, HTX có 17 xã viên, trong đó 12 xã viên là đồng bào dân tộc thiểu số.

Đại diện HTX Rau Xứ lạnh Măng Đen cho biết, từ khi thành lập đến nay, HTX đã triển khai trồng thử nghiệm các loại rau (ăn lá, xà lách, cần tây), cà chua, bí nhật, cà rốt, đậu hà lan và khoai lang. Tổng sản lượng đạt khoảng 10 tấn nông sản các loại.

Quy trình canh tác được thực hiện theo phương pháp canh tác hữu cơ, sử dụng chuồng, phân hữu cơ vi sinh và thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Các sản phẩm nông sản được đơn vị ký kết hợp đồng cung ứng rau củ quả hữu cơ cho Công ty CP Măng Đen Xanh tiêu thụ tại địa phương. Doanh thu đạt 250 triệu đồng.

Đặc biệt, sản phẩm “Khoai lang Úc Măng Đen” được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao, góp phần khẳng định thương hiệu “Rau xứ lạnh Măng Đen” trên thị trường.

Theo đại diện HTX Rau xứ lạnh Măng Đen, hiện HTX đang hoạt động sản xuất trên diện tích đã và đang canh tác bao gồm 0,9ha nhà màng, 3ha ngoài trời (2ha khoai lang và rau củ quả khác) sản lượng 30 tấn rau ăn lá, 30 tấn khoai lang/năm, 10 tấn củ quả mục tiêu đạt doanh số 1,4 tỉ đồng.

HTX đặt mục tiêu mở rộng quy mô sản xuất với tổng diện tích 2ha nhà màng và 10 ha canh tác ngoài trời, sản lượng đạt trung bình 30 tấn nông sản mỗi tháng, tập trung vào các loại rau ăn lá, khoai lang, lúa và các loại củ quả đặc trưng vùng xứ lạnh.

Đồng thời, liên kết chặt chẽ với Công ty CP Măng Đen Xanh để tiêu thụ sản phẩm. Trên cơ sở mở rộng quy mô, nâng cao năng suất và tăng cường liên kết thị trường, doanh thu dự kiến trong năm 2026 đạt từ 6 - 8 tỷ đồng, với tỷ suất lợi nhuận khoảng 20 - 25%...

Ngoài sản xuất rau củ quả xứ lạnh, HTX sẽ nghiên cứu và phát triển các dòng sản phẩm lúa sạch, kết hợp với mô hình chăn nuôi thảo dược (heo, gà, vịt) nhằm tận dụng phụ phẩm từ sản xuất, nâng cao giá trị nông sản và tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương. Bên cạnh đó, HTX hướng đến xây dựng mô hình thử nghiệm tham quan, trải nghiệm du lịch nông nghiệp sạch gắn với văn hóa cộng đồng.

Tận dụng lợi thế bản địa, nhiều hợp tác xã ở miền núi Quảng Ngãi đã đưa nông sản truyền thống vào chế biến, xây dựng thương hiệu OCOP. Đây không chỉ là bước nâng tầm giá trị sản phẩm mà còn mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế nông thôn bền vững.