Từ nương ngô kém hiệu quả đến cây trồng hàng hóa

Sau khi hợp nhất ba xã Xá Nhè, Mường Đun và Phình Sáng, diện tích cây công nghiệp trên nương của xã Sáng Nhè, tỉnh Điện Biên được mở rộng đáng kể. Phát huy tiềm năng đất đai, điều kiện khí hậu, cùng những tín hiệu tích cực từ các mô hình sẵn có, chính quyền xã đã tập trung tuyên truyền, vận động người dân tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, hướng tới những loại cây giá trị cao nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng thu nhập và phát triển nông nghiệp bền vững.

Tính đến thời điểm hiện tại, Sáng Nhè có 365ha mắc ca, gần 249ha cà phê, cùng hàng chục héc-ta xoài, mít, sa nhân và nhiều loại cây ăn quả khác. Một phần diện tích mắc ca, cà phê và cây ăn quả đã bước vào thời kỳ thu hoạch, mang lại hiệu quả kinh tế cao gấp nhiều lần so với ngô, sắn hay lúa nương trước đây.

Gia đình ông Chảo A Cấu, thôn Đề Tâu, là một điển hình chuyển đổi cây trồng thành công. Năm 2020, ông mạnh dạn chuyển 2ha nương sang trồng sả và 1,5ha sang trồng mắc ca. Hiện toàn bộ diện tích đã cho thu hoạch. Với cây sả, ông đầu tư xưởng chế biến tinh dầu, mỗi năm thu 50-60kg, mang về gần 40 triệu đồng. Cây mắc ca năm nay mới bắt đầu cho thu hoạch bói, song đã thu gần 1 tạ quả tươi, trị giá hơn 2,5 triệu đồng. Ông Cấu chia sẻ chuyển đổi cơ cấu cây trồng đã mở hướng phát triển kinh tế mới cho gia đình, nâng cao thu nhập và ổn định cuộc sống. Với hiệu quả bước đầu, gia đình ông dự kiến tiếp tục thu hẹp diện tích ngô, lúa nương để mở rộng vườn mắc ca trong thời gian tới.

Khác với ông Cấu, ông Hạng A Chẩu, thôn Pá Ỏ, tận dụng diện tích rừng để phát triển cây sa nhân dưới tán rừng. Ông Chẩu đã trồng hơn 3.000 gốc sa nhân tím và từ năm 2021 đến nay, mô hình này mang lại nguồn thu ổn định 30-40 triệu đồng/năm, giúp gia đình có cuộc sống ổn định hơn. Ông Chẩu cho biết, việc trồng sa nhân tốn ít công, ít chi phí nhưng hiệu quả kinh tế cao. Năm tới, ông Chẩu dự kiến cải tạo toàn bộ diện tích sa nhân, nâng năng suất và trồng thêm khoảng 2.000 cây. Ngoài ra, chuyển một phần nương sang trồng mắc ca, bởi nhiều mô hình ở thôn bản lân cận đã chứng minh hiệu quả vượt trội so với ngô, lúa nương.

Liên kết sản xuất mở hướng đi giảm nghèo bền vững

Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ xã Sáng Nhè lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, xác định tiếp tục chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên nương sang các loại cây công nghiệp có giá trị cao như mắc ca, cà phê và sa nhân. Xã phấn đấu đến năm 2030 có 614ha mắc ca và 517ha cà phê, từng bước hình thành vùng sản xuất tập trung, tạo động lực phát triển nông nghiệp hàng hóa và nâng cao thu nhập người dân.

Ông Phạm Ngọc Điện, Chủ tịch UBND xã Sáng Nhè, cho biết, để thực hiện hiệu quả các mục tiêu, UBND xã trước mắt rà soát, đánh giá toàn bộ diện tích cây mắc ca, cà phê, đặc biệt tại xã Phình Sáng cũ, xác định diện tích và tiểu vùng khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp. Chúng tôi đẩy mạnh tuyên truyền, chia sẻ mô hình điển hình và tổ chức tham quan học tập, giúp người dân nhận thức rõ hiệu quả kinh tế vượt trội so với cây ngô, lúa nương.

Đồng thời, xã phối hợp với các cơ quan chuyên môn để cung ứng giống chất lượng, phù hợp điều kiện khí hậu; hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, thâm canh, phòng trừ sâu bệnh. UBND xã cũng khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm và xây dựng chuỗi giá trị từ trồng, thu hoạch đến chế biến.

Để đảm bảo nguồn vốn, UBND xã tăng cường phối hợp với ngân hàng, các tổ chức tín dụng để tạo điều kiện cho người dân tiếp cận vốn ưu đãi; hướng dẫn trồng xen cây ngắn ngày nhằm ổn định thu nhập trong thời gian cây mới kiến thiết.

Với định hướng rõ ràng, xã Sáng Nhè xác định tái cơ cấu nông nghiệp là nhiệm vụ trọng tâm, là động lực phát triển sản xuất theo hướng hàng hóa, nâng cao giá trị gia tăng và hướng tới phát triển bền vững. Mục tiêu cuối cùng là nâng cao thu nhập, ổn định đời sống người dân, đồng thời hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới.

Qua những nương mắc ca xanh mướt, vườn sa nhân rực tím và hàng cà phê đang ra hoa, người dân Sáng Nhè đang từng bước hiện thực hóa “nông nghiệp mới”, nơi các cây trồng giá trị cao trở thành cơ hội thay đổi cuộc sống, nâng cao thu nhập và tạo dựng tương lai bền vững cho vùng cao.