Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Lã Văn Đoàn – Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Bắc Ninh về những giải pháp hỗ trợ nông dân tiếp cận thông tin và chuyển đổi số trong nông nghiệp.

Thông tin là chìa khóa kết nối sản xuất với thị trường

- Thưa ông, đâu là yếu tố quan trọng để nông dân thoát nghèo bền vững trong bối cảnh hội nhập hiện nay?

Ông Lã Văn Đoàn: Yếu tố then chốt chính là thông tin kỹ thuật và thông tin thị trường. Nông dân muốn phát triển bền vững phải biết sản xuất theo nhu cầu thị trường, chứ không chỉ sản xuất theo thói quen hay những gì sẵn có. Sản xuất theo nhu cầu thị trường giúp họ tránh rủi ro mất mùa, được mùa mất giá và nâng cao giá trị nông sản Việt.

Hội Nông dân Bắc Ninh đóng vai trò là cầu nối, cung cấp thông tin về kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, giống cây, vật nuôi mới; hướng dẫn áp dụng quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn Việt Nam và các chuẩn xuất khẩu. Ngoài ra, chúng tôi cũng tổ chức lớp tập huấn kỹ năng số, giúp nông dân trở thành công dân số, biết sử dụng các nhóm Zalo, Facebook, livestream bán hàng, tiếp cận các sàn thương mại điện tử, từ đó nắm bắt thông tin kỹ thuật và thị trường một cách nhanh chóng, chính xác.

- Ông có thể chia sẻ kết quả thay đổi tư duy sản xuất của nông dân qua các lớp tập huấn này?

Ông Lã Văn Đoàn: Khi được tiếp cận thông tin kịp thời, nông dân chủ động lựa chọn cây, con giống phù hợp, liên kết theo chuỗi, không còn sản xuất manh mún. Thông tin thị trường và kỹ thuật giúp họ giảm rủi ro, tăng năng suất, giá trị sản phẩm, đồng thời khích lệ nông dân mạnh dạn khởi nghiệp và làm giàu trên mảnh đất quê hương. Ví dụ, nhiều nông dân trồng vải thiều, nhãn và một số loại nông sản hữu cơ đã áp dụng thành công mô hình này, kết hợp sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, đóng gói, phân phối theo yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu.

Chuyển đổi số, công cụ mới trong nông nghiệp

- Trong thời gian qua, Hội Nông dân Bắc Ninh đã triển khai những giải pháp chuyển đổi số cụ thể nào cho nông dân, thưa ông?

Ông Lã Văn Đoàn: Chúng tôi triển khai đồng bộ các giải pháp. Đào tạo kỹ năng số cho nông dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Hướng dẫn sử dụng ứng dụng công nghệ số, như app Nông dân Việt Nam, các sàn thương mại điện tử, Zalo, Facebook để bán hàng trực tuyến. Tổ chức các câu lạc bộ nông dân với Internet, chuyển đổi số, kết nối nông dân với doanh nghiệp và thị trường, phát triển mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, công nghệ cao gắn với thị trường.

Nhờ đó, nông dân không chỉ học kỹ thuật sản xuất mà còn biết cách quảng bá, bán hàng trực tuyến, xây dựng thương hiệu sản phẩm. Đây là cuộc cách mạng trong tư duy sản xuất và tiêu thụ, mở ra cơ hội tăng giá trị sản phẩm, giảm trung gian và tiếp cận khách hàng trực tiếp.

Trước đây, tiêu thụ vải thiều phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái. Năm nay, nhiều nông dân chủ động tiêu thụ trên nền tảng số. Các buổi livestream bán hàng và gian hàng trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử đã giúp vải thiều Bắc Ninh tiếp cận hàng triệu người tiêu dùng trong và ngoài nước. Nhờ đó, nông dân không còn cảnh “được mùa mất giá”, mà giá trị nông sản được nâng cao, đầu ra ổn định hơn.

Điều đặc biệt là khi cấp ủy, chính quyền trực tiếp livestream bán hàng, nông dân rất cảm kích và tích cực tham gia. Nhờ đó, việc tiếp cận công nghệ số trở nên thuận lợi, họ thấy việc bán hàng online không còn phức tạp hay rủi ro.

- Vậy theo ông, việc ứng dụng số hóa mang lại lợi ích gì cho nông dân, HTX, doanh nghiệp nông sản?

Ông Lã Văn Đoàn: Tôi cho rằng, việc ứng dụng số hóa mang lại ba lợi ích lớn. Thứ nhất, giảm chi phí trung gian, theo đó, nhờ bán hàng trực tuyến, doanh nghiệp giảm chi phí mặt bằng, nhân sự, điện nước, vận chuyển. Chúng tôi ước tính ít nhất tiết kiệm 30% chi phí so với phương pháp truyền thống.

Thứ hai, tiếp cận khách hàng nhanh và chính xác. Theo đó, doanh nghiệp nắm được nhu cầu, tâm lý khách hàng, từ đó tối ưu hóa sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Thứ ba, đo lường hiệu quả nhanh chóng. Theo đó, thông qua các nền tảng số giúp theo dõi đơn hàng, lượng truy cập, hành vi khách hàng, từ đó đưa ra chiến lược quảng bá hiệu quả hơn.

Bài học kinh nghiệm nào có thể chia sẻ cho các địa phương khác trong giải pháp hỗ trợ nông dân tiếp cận thông tin và chuyển đổi số trong nông nghiệp, theo tôi, có 3 điểm cần nhấn mạnh. Thứ nhất, thông tin phải nhanh, chính xác, phù hợp với nông dân, kết hợp trực tuyến – trực tiếp. Thứ hai, chính quyền đồng hành với nông dân để áp dụng thông tin vào sản xuất và tiêu thụ. Thứ ba, lan tỏa kinh nghiệm, nông dân sau khi áp dụng thành công cần chia sẻ cho người khác để nâng cao hiệu quả xã hội.

Ngoài ra, Hội Nông dân Bắc Ninh còn hướng dẫn nông dân sử dụng các công cụ AI, ChatGPT để nâng cao kỹ năng số, phát triển kinh tế số trong nông nghiệp. Đây là xu hướng tất yếu, giúp nông dân tự tin hội nhập, nâng cao năng suất, giá trị sản phẩm và vươn ra thị trường quốc tế.

Vậy việc cung cấp thông tin kỹ thuật và thị trường được Hội Nông dân Bắc Ninh ưu tiên gồm kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, ứng dụng công nghệ cao; hướng dẫn sản xuất theo chuẩn VietGAP, hữu cơ, công nghệ cao; thông tin thị trường như nhu cầu, giá cả, xu hướng tiêu dùng, các kênh phân phối; hỗ trợ kỹ năng số như livestream, bán hàng trực tuyến, quảng bá thương hiệu cá nhân và sản phẩm. Mục tiêu là nâng cao kiến thức, áp dụng thực tiễn và chia sẻ kinh nghiệm để tất cả người dân đều được lợi.

Những ví dụ từ mùa vụ nhãn Bắc Ninh, Hưng Yên cho thấy thông tin kỹ thuật và thị trường kết hợp chuyển đổi số không chỉ giúp tăng năng suất, giá trị sản phẩm mà còn thay đổi tư duy sản xuất, nâng cao kỹ năng số cho nông dân, tạo cơ hội khởi nghiệp và giảm nghèo bền vững.

Nơi nào thông tin đến với nông dân nhanh, nơi đó kinh tế nông thôn phát triển mạnh. Cung cấp thông tin không chỉ là hỗ trợ, mà còn là trao quyền cho nông dân, trao cho họ kiến thức, kỹ năng, cơ hội để không chỉ giảm nghèo bền vững mà còn làm chủ cuộc sống và vươn lên vững vàng.

Xin cám ơn ông!

Thông qua việc cập nhật thông tin kỹ thuật, thị trường, tận dụng nền tảng số, nông dân Việt Nam có thể hội nhập, nâng cao giá trị sản phẩm và từng bước vươn ra thị trường quốc tế, hiện thực hóa giấc mơ thoát nghèo bền vững ngay trên chính mảnh đất quê hương.