Từ cây thuốc quý đến sản phẩm kinh tế mũi nhọn

Mùa đông, giữa làn sương phủ trắng núi rừng, những bông trà hoa vàng bung nở rực rỡ như ánh nắng ấm áp. Màu vàng óng ánh ấy không chỉ đẹp mắt mà còn ẩn chứa trong mình những giá trị y học quý hiếm. Theo nhiều nghiên cứu đã được công bố, trà hoa vàng có tác dụng hỗ trợ điều hòa huyết áp, phòng ngừa tim mạch, tăng sức đề kháng và chống lão hóa.

Vốn mọc hoang trong rừng sâu, trà hoa vàng từ lâu đã được đồng bào các dân tộc miền núi sử dụng như một vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Tuy nhiên, do trữ lượng trong tự nhiên không nhiều, loài cây này từng được coi là “báu vật” của núi rừng, chỉ xuất hiện trong những dịp đặc biệt.

Những năm gần đây, trước nhu cầu tiêu dùng trong và ngoài nước, cùng nhận thức về giá trị kinh tế của cây trà hoa vàng, nhiều địa phương miền núi phía Bắc đã đưa cây vào trồng đại trà, xây dựng vùng nguyên liệu, chuẩn hóa quy trình chăm sóc, thu hái và chế biến. Giá bán trên thị trường dao động từ 15-20 triệu đồng/kg hoa khô, có thời điểm đạt tới 25 triệu đồng, biến cây trà hoa vàng thành “vàng xanh” thực sự của núi rừng.

Không chỉ là một loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, trà hoa vàng còn phù hợp với định hướng phát triển sinh kế gắn với bảo vệ rừng. Trồng dưới tán rừng tự nhiên giúp bảo tồn đa dạng sinh học, giữ đất, giữ nước và hạn chế khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên. Nhiều tỉnh đã đưa trà hoa vàng vào danh mục sản phẩm nông nghiệp chủ lực, gắn với chương trình giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới.

Trong số các thương hiệu trà hoa vàng hiện nay, Trà hoa vàng Quy Hoa của Quảng Ninh nổi bật nhờ vùng nguyên liệu hữu cơ quy mô lớn, quy trình sản xuất khép kín và chất lượng ổn định. Đây cũng là một trong số ít sản phẩm đạt chứng nhận OCOP quốc gia, được người tiêu dùng trong và ngoài nước tin tưởng.

Tại Hội chợ các sản phẩm OCOP xuất khẩu 2025 – VIETNAM COCOPEX 2025 diễn ra mới đây, trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Lê Đức Anh, Giám đốc phát triển Trà hoa vàng Quy Hoa cho biết: “Hiện nay, Trà hoa vàng Quy Hoa là một trong số sản phẩm OCOP quốc gia. Sản phẩm được sản xuất theo công nghệ khép kín và đặc biệt có vùng nguyên liệu hữu cơ rất lớn. Toàn bộ nguyên liệu đều được thu hoạch từ Quảng Ninh, đảm bảo nguồn gốc rõ ràng và chất lượng cao”.

Ngay từ khi bắt tay vào sản xuất, Quy Hoa đã nhận được sự hỗ trợ thiết thực từ chính quyền địa phương và Sở Công Thương. “Chúng tôi được hỗ trợ giống, vốn, và đặc biệt là kết nối giao thương giữa các tỉnh, các huyện, cũng như xúc tiến tiêu thụ trong nước và quốc tế. Đây là bệ đỡ quan trọng giúp sản phẩm sớm có chỗ đứng trên thị trường”, ông Đức Anh chia sẻ.

Không chỉ chú trọng sản xuất, Quy Hoa còn tích cực tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại. Ông Đức Anh đánh giá: “Hội chợ các sản phẩm OCOP xuất khẩu 2025 được tổ chức khá quy mô, hội tụ nhiều sàn thương mại điện tử, công nghệ số và những thị trường mở. Đây là cơ hội tốt để quảng bá trà hoa vàng ra thế giới".

Hiện sản phẩm của Quy Hoa đã có mặt ở nhiều thị trường như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, một số nước Trung Đông, và đang hướng tới Mỹ - một thị trường khó tính nhưng đầy tiềm năng.

Sự phát triển của Trà hoa vàng Quy Hoa đã mở ra cơ hội lớn cho bà con đồng bào dân tộc thiểu số ở Quảng Ninh. Nhiều hộ gia đình trước đây trồng keo, quế với thu nhập bấp bênh, nay chuyển sang trồng trà hoa vàng, thu nhập ổn định và cao hơn gấp nhiều lần. Quy Hoa đóng vai trò cầu nối, bao tiêu sản phẩm, hướng dẫn kỹ thuật trồng và thu hoạch, đảm bảo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, giúp người dân yên tâm sản xuất.

“Ngoài việc phổ biến sản phẩm trà hoa vàng, chúng tôi còn cố gắng liên kết các vùng nguyên liệu của bà con, giúp đầu ra thuận lợi. Mục tiêu xa hơn là xuất khẩu, mang ngoại tệ về cho đất nước", ông Đức Anh chia sẻ.

Khi “vàng xanh” nuôi giấc mơ no ấm cho đồng bào

Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng và mở rộng thị trường, Quy Hoa cũng như nhiều doanh nghiệp sản xuất trà hoa vàng phải đối mặt không ít khó khăn. “Ban đầu, chúng tôi gặp khó khăn về công nghệ lõi, vốn và thị trường tiêu thụ. Nhờ sự hỗ trợ của Nhà nước, vùng nguyên liệu đã ổn định, nhưng vẫn cần quan tâm hơn về công nghệ chế biến để nâng cao chất lượng và kéo dài thời gian bảo quản”, ông Đức Anh nói

Ngoài công nghệ, thị trường cũng là một bài toán lớn. Hiện phần lớn sản phẩm vẫn tiêu thụ ở thị trường châu Á, trong khi tiềm năng tại châu Âu và Mỹ còn bỏ ngỏ do yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn an toàn, truy xuất nguồn gốc và chứng nhận quốc tế.

Các chuyên gia cho rằng, để trà hoa vàng nói chung và sản phẩm của Quy Hoa nói riêng vươn xa, cần một chiến lược tổng thể: đầu tư chế biến sâu, hoàn thiện chuỗi giá trị, đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, đa dạng hóa thị trường và tận dụng tối đa các kênh bán hàng trực tuyến. Đồng thời, việc tham gia các hội chợ quốc tế, kết nối với hệ thống phân phối lớn sẽ giúp sản phẩm nâng tầm và khẳng định vị thế trên bản đồ dược liệu thế giới.

Từ một loài cây rừng quý hiếm, trà hoa vàng đã trở thành sản phẩm kinh tế chủ lực, mang lại nguồn thu nhập ổn định và cao cho đồng bào vùng cao. Câu chuyện của Trà hoa vàng Quy Hoa là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của việc kết hợp giữa tiềm năng bản địa, nỗ lực của doanh nghiệp và sự hỗ trợ của chính sách. Nếu được tiếp tục đầu tư và mở rộng thị trường, “vàng xanh” của núi rừng này hoàn toàn có thể trở thành thương hiệu quốc gia, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế xanh cho Việt Nam.