Biến tiềm năng thành thương hiệu

Nhiệm kỳ 2020 - 2025, Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang xác định một trong ba khâu đột phá là phát triển nông, lâm nghiệp hàng hóa, tập trung vào sản phẩm chủ lực, đặc sản gắn với chất lượng cao và giá trị gia tăng. Đây không chỉ là một định hướng sản xuất, mà còn là con đường để nông dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu bền vững.

Từ quyết sách này, nhiều loại cây trồng ở Tuyên Quang đã được định vị rõ ràng trên thị trường như cam sành, bưởi Soi Hà, chè Shan tuyết, lúa đặc sản, thảo quả hay tam giác mạch. Thay vì chỉ dựa vào sản lượng, tỉnh tập trung vào chất lượng và thương hiệu, biến nông sản địa phương thành hàng hóa có giá trị cao.

Điển hình là cây cam Sành. Với hơn 400 tổ chức, cá nhân được tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, diện tích gần 700 ha đã được cải tạo, nâng cao năng suất và chất lượng. Theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, những vườn cam được đầu tư cho năng suất bình quân 115 tạ/ha, tăng 5 - 10 tạ so với trước. Trọng lượng đạt khoảng 4 quả/kg, tỷ lệ cam loại 1 chiếm tới 80%. Anh Đặng Văn Phong, xã Hùng An phấn khởi: “Sau khi trừ chi phí, lợi nhuận lên đến 55 triệu đồng/ha, cao hơn 22 triệu đồng so với trước khi đầu tư”. Con số này không chỉ phản ánh hiệu quả sản xuất mà còn cho thấy hướng đi mới trong giảm nghèo từ chính nông sản chủ lực.

Cùng với cam sành, chè Shan tuyết trở thành “vàng xanh” của núi rừng Tuyên Quang. Với hơn 18.000 ha, chiếm 64,3% diện tích chè toàn tỉnh, cây chè này không chỉ gắn với văn hóa bản địa mà còn đóng góp hơn 700 tỷ đồng mỗi năm cho kinh tế địa phương. Những búp chè Shan tuyết đã vượt khỏi biên giới, chinh phục thị trường Nga, Mỹ, Pakistan và nhiều nước châu Âu.

Với lợi thế thiên nhiên và chính sách hỗ trợ quyết liệt, nhiều hộ nông dân từ sản xuất tự cung đã chuyển sang sản xuất hàng hóa. Thu nhập bình quân trên diện tích trồng trọt đạt 83,5 triệu đồng/ha, sản lượng lương thực đạt trên 78 vạn tấn, bình quân 390 kg/người. Đây là minh chứng rõ nét cho sự chuyển dịch từ lượng sang chất, từ tiềm năng thành thương hiệu, một bước tiến quan trọng trong hành trình giảm nghèo.

Công nghệ - “giấy thông hành” hội nhập quốc tế

Để nông sản Tuyên Quang không chỉ dừng lại ở thị trường trong nước, công nghệ được xem là “chìa khóa vàng”. Tỉnh đã khuyến khích ứng dụng công nghệ cao, từ nhà lưới, thủy canh đến kiểm soát vi khí hậu, giúp sản xuất ổn định, chất lượng đồng đều và đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế.

Hợp tác xã Nông, lâm nghiệp Kim Bình là minh chứng điển hình. Với diện tích 0,22 ha dưa lưới trồng trong nhà lưới, áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, năng suất đạt 6,6 - 8,8 tấn/vụ, mang lại nguồn thu hàng trăm triệu đồng, cao gấp 2 - 3 lần so với truyền thống.

Nếu như trước năm 2016, tỷ lệ ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ trong sản xuất nông nghiệp của tỉnh mới đạt khoảng 40%, thì nay đã vượt 80%. Nhờ đó, gần 5.700 ha cây trồng được chứng nhận theo tiêu chuẩn an toàn và bền vững: hơn 3.200 ha đạt VietGAP, 1.561 ha đạt hữu cơ, gần 915 ha đạt Rainforest Alliance và 8 ha đạt GlobalGAP.

Việc chuẩn hóa quy trình sản xuất chính là “giấy thông hành” để nông sản Tuyên Quang bước ra thế giới. Đến nay, tỉnh có 7 sản phẩm nông sản xuất khẩu sang Anh, trong đó bưởi Soi Hà đã ghi dấu ấn khi 10 tấn đầu tiên lên đường sang châu Âu năm 2024. Gừng Trâu, củ cải cũng đã chinh phục thị trường Nhật Bản, mở ra triển vọng lớn cho xuất khẩu chính ngạch.

Dù đạt nhiều kết quả, sản xuất nông nghiệp Tuyên Quang vẫn còn tồn tại không ít “nút thắt” như sản xuất manh mún, chế biến sâu hạn chế, liên kết chuỗi lỏng lẻo. Đặc biệt, diện tích đạt chuẩn GlobalGAP vẫn rất khiêm tốn, mới chỉ chiếm 0,14%.

Trước thực tế đó, ngành nông nghiệp tỉnh Tuyên Quang đang triển khai chiến lược quy hoạch lại vùng sản xuất theo lợi thế tự nhiên và nhu cầu thị trường. Mục tiêu đến năm 2030 có từ 5 - 7 trung tâm sản xuất hiện đại, tích hợp dữ liệu số về thổ nhưỡng, khí hậu, giống cây trồng. Đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp, từ nhật ký điện tử, phần mềm quản lý hợp tác xã đến ứng dụng đặt giống, vật tư.

Đặc biệt, tỉnh Tuyên Quang chú trọng tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị gắn kết bền vững “4 nhà”: nhà nước kiến tạo chính sách, nhà khoa học cung cấp tri thức và công nghệ, doanh nghiệp dẫn dắt thị trường, nông dân là chủ thể sản xuất. Cách làm này không chỉ giảm rủi ro thị trường mà còn nâng cao tính cạnh tranh, đưa nông sản gắn mã vùng trồng, bao tiêu theo đơn đặt hàng, từng bước khẳng định thương hiệu trên trường quốc tế.

Định vị thương hiệu nông sản đồng nghĩa với việc tạo ra giá trị gia tăng cao hơn. Với lợi nhuận vượt trội, nhiều hộ nông dân không chỉ thoát nghèo mà còn xây dựng được cuộc sống khấm khá, con em có điều kiện học hành tốt hơn. Đây chính là ý nghĩa nhân văn sâu xa trong chiến lược phát triển nông nghiệp gắn với giảm nghèo bền vững.

Giảm nghèo từ thương hiệu nông nghiệp không phải là câu chuyện ngắn hạn, mà là tầm nhìn dài hơi. Với chiến lược phát triển sản xuất lớn, ứng dụng công nghệ, quản trị chuỗi giá trị và chuyển đổi số, Tuyên Quang đang mở ra chương mới cho nền nông nghiệp hiện đại.

Từ một tỉnh miền núi, Tuyên Quang đã khẳng định được vị thế trên bản đồ nông sản Việt Nam, đồng thời tự tin vươn ra thế giới. Mỗi sản phẩm OCOP, mỗi chỉ dẫn địa lý, mỗi chứng nhận quốc tế đạt được không chỉ nâng tầm thương hiệu, mà còn mở ra con đường giảm nghèo bền vững cho hàng vạn hộ nông dân.