Tạo sinh kế ổn định từ cây trồng truyền thống

Từ trung tâm xã Phục Hòa xuống Cửa khẩu Tà Lùng (tỉnh Cao Bằng), dọc hai bên con đường bê tông mới trải dài gần 10 km là những nương mía xanh ngút mắt. Ở vùng biên giới này, cây mía từ lâu đã trở thành “cần câu cơm” của hàng trăm hộ dân, mang lại nguồn thu nhập ổn định và cơ hội thoát nghèo bền vững.

Ông Lô Văn Hội, Bí thư Chi bộ Phja Khoang, chia sẻ trên diện tích gần 9.000 m², mỗi năm gia đình ông thu hoạch khoảng 60 tấn mía, nhờ áp dụng kỹ thuật thâm canh và liên kết tiêu thụ với Công ty cổ phần Mía đường Cao Bằng. Với mức giá thu mua 1.390 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, ông vẫn lãi gần 60 triệu đồng.

Ở một vùng đất còn nhiều khó khăn như Phục Hòa, con số ấy đủ để thay đổi diện mạo đời sống. Từ những đồng mía, nhiều hộ dân đã xây dựng được nhà mới, sắm phương tiện sản xuất, lo cho con cái học hành đầy đủ.

Không chỉ Phja Khoang, các tổ dân phố khác cũng đang chứng kiến sự đổi thay rõ rệt. Ông Lý Văn Hiếu, Tổ trưởng Bó Pu, cho biết, trong số 62 hộ gia đình trong xã, có đến 45 hộ trồng mía, với diện tích gần 28 ha. Thu nhập từ mía đã giúp nhiều gia đình không chỉ thoát nghèo mà còn có vốn để đầu tư mở rộng sản xuất, từng bước vươn lên khá giả.

Theo Chủ tịch UBND xã Phục Hòa, ông Đàm Đình Đạo cho biết, hiện toàn xã trồng các giống mía như ROC 22, ROC 114, Quế đường 42, Quế đường 44, Quế đường 46, là các giống mía mới cho năng suất, hàm lượng đường cao, với khả năng đẻ nhánh, tái sinh, chịu hạn khá, phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu và điều kiện nguồn nước tưới của địa phương. Vụ thu hoạch mía kéo dài từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, năng suất bình quân hằng năm đạt từ 69 - 70 tấn/ha. Mía đã trở thành “cây kinh tế” chủ lực, góp phần quan trọng trong việc đưa thu nhập bình quân của người dân ngày một tăng lên.

Dẫu vậy, để mía thật sự trở thành động lực giảm nghèo bền vững, con đường không hề bằng phẳng. Một trong những khó khăn lớn nhất chính là mối liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp.

Trong nhiều trường hợp, nông dân vì muốn có lợi nhuận cao hơn đã bán mía cho tư thương với giá chênh lệch. Ngược lại, doanh nghiệp đôi khi chậm thu mua, khiến người dân rơi vào thế bị động, chất lượng mía sụt giảm. Hậu quả là cả hai bên cùng chịu thiệt.

Thời tiết khắc nghiệt cũng là trở ngại không nhỏ. Những đợt hạn hán kéo dài đã khiến nhiều diện tích mía thiếu nước tưới, năng suất giảm sút. Bên cạnh đó, không ít hộ dân vẫn giữ tập quán canh tác truyền thống, chưa mạnh dạn áp dụng tiến bộ kỹ thuật. Điều này làm cho hiệu quả chưa đạt mức tối ưu.

Hướng đi mới cho cây mía Phục Hòa

Để phát triển bền vững, thời gian qua, chính quyền xã đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết là đẩy mạnh tuyên truyền, giúp nông dân hiểu rõ giá trị của sản xuất hàng hóa quy mô lớn, thay vì canh tác manh mún. Các lớp tập huấn kỹ thuật được tổ chức thường xuyên, hướng dẫn bà con cách bón phân hợp lý, chăm sóc đúng quy trình, thu hoạch đúng vụ.

Song song, xã phối hợp với doanh nghiệp đưa nông dân đi tham quan mô hình sản xuất tiên tiến ở các địa phương khác. Mục tiêu là mỗi năm nâng năng suất mía thêm 8 - 10%/ha. Những mô hình trình diễn trồng mía áp dụng khoa học kỹ thuật đang được triển khai để bà con tận mắt chứng kiến và học hỏi.

Một điểm quan trọng khác là minh bạch trong cơ chế đầu tư và tín dụng. Khi người dân và doanh nghiệp đều nhìn thấy quyền lợi của mình được bảo đảm, niềm tin mới được củng cố. Ngoài lợi ích kinh tế, cây mía còn đem lại giá trị xã hội rõ rệt. Khi có nguồn thu nhập ổn định, bà con yên tâm bám đất, giữ làng, góp phần bảo vệ vùng biên giới. Đời sống nâng cao cũng đồng nghĩa với việc giảm gánh nặng an sinh xã hội cho địa phương, trẻ em có điều kiện học tập tốt hơn, góp phần tạo nên sự phát triển bền vững.

Cây mía không chỉ tạo thu nhập cho từng gia đình, mà còn thúc đẩy phát triển hạ tầng, dịch vụ nông thôn. Khi bà con có tiền, nhu cầu tiêu dùng tăng lên, tạo thêm cơ hội cho các ngành nghề khác. Nói cách khác, mía đã và đang tạo nên chuỗi giá trị lan tỏa, từ nông nghiệp sang thương mại và dịch vụ.

Tuy vậy, câu chuyện trồng mía Phục Hòa cũng là lời nhắc nhở về sự cần thiết của quản lý và quy hoạch. Một cây trồng có thể giúp nông dân thoát nghèo, nhưng để duy trì lợi ích lâu dài, phải có tầm nhìn chiến lược, sự đồng hành bền bỉ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

Từ những ruộng mía xanh trải dài trên vùng đất biên giới, có thể thấy rõ niềm tin và khát vọng của người dân Phục Hòa. Cây mía không chỉ là nguồn thu nhập, mà còn là biểu tượng cho sự đổi thay của một vùng quê nghèo, mở ra con đường phát triển bền vững, gắn liền với mục tiêu giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới nơi địa đầu Tổ quốc.