Ghi dấu ấn trên bản đồ xuất khẩu

Yên Bái - mảnh đất giao hòa giữa núi non hùng vĩ và những dòng suối trong mát từ lâu không chỉ nổi tiếng bởi vẻ đẹp thiên nhiên thơ mộng mà còn là cái nôi sinh sôi của những sản vật nông nghiệp tinh túy. Từ đồi chè Shan tuyết cổ thụ Suối Giàng quanh năm mờ sương, rừng quế Văn Yên thơm nồng nàn đến hạt gạo Séng cù Mường Lò dẻo thơm nức tiếng,… nông sản Yên Bái đang từng bước khẳng định tên tuổi trên bản đồ nông nghiệp Việt Nam, nuôi dưỡng khát vọng vươn mình chinh phục những thị trường quốc tế khắt khe nhất.

Trong bức tranh kinh tế đa sắc màu của Yên Bái hôm nay, nông nghiệp vẫn giữ vai trò trụ cột vững chắc, góp phần không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Năm 2024, tốc độ tăng trưởng nông nghiệp đạt 3,56%, đưa Yên Bái xếp thứ 5 trong số 14 tỉnh trung du và miền núi phía Bắc, và vươn lên đứng thứ 24 toàn quốc. Cơ cấu ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tới 21,62% tổng GRDP của tỉnh, khẳng định vị thế không thể thay thế của khu vực này trong nền kinh tế địa phương.

Nhận thức rõ tiềm năng to lớn đang tiềm ẩn trong từng tấc đất, giọt mồ hôi của đồng bào các dân tộc, chính quyền tỉnh Yên Bái đã chủ động triển khai hàng loạt chính sách đột phá. Các chiến lược phát triển không chỉ tập trung vào việc gia tăng sản lượng, mà còn nhấn mạnh vào chế biến sâu, xây dựng thương hiệu mạnh và chuẩn hóa vùng nguyên liệu theo tiêu chuẩn quốc tế. Hướng đi này đang dần mở ra những cơ hội vàng cho nông sản Yên Bái tiến xa.

Đồng bào Mông xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn thu hái chè Shan tuyết. Ảnh: Văn Thông

Câu chuyện thành công của Hợp tác xã Suối Giàng là minh chứng sống động. Đồng bào Mông ở xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn từ lâu trìu mến gọi Giám đốc Hợp tác xã Suối Giàng Lâm Thị Kim Thoa là “cô gái Mông”, bởi chị là người đi tiên phong trong xây dựng thương hiệu chè Suối Giàng nức tiếng, chinh phục được những thị trường khó tính, mang lại thu nhập và đời sống khá hơn cho đồng bào Mông nơi đây, những người gắn bó cả đời mình với cây chè cổ thụ.

Bà Lâm Thị Kim Thoa, chia sẻ bằng niềm tự hào: “Đến nay, hợp tác xã đã phát triển 6 dòng sản phẩm trà Shan tuyết mang thương hiệu Tuyết Sơn Trà, không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn trong nước mà còn chinh phục được các thị trường khó tính như Anh Quốc và Nhật Bản. Hai sản phẩm Hồng trà Shan tuyết và Diệp trà Shan tuyết đã đạt chứng nhận tiêu chuẩn châu Âu, mở ra một cánh cửa mới cho nông sản vùng cao”. Đằng sau mỗi gói trà xuất khẩu là bàn tay tần tảo của đồng bào Mông Suối Giàng, những con người gắn bó với cây chè cổ thụ qua bao thế hệ.

Không chỉ có chè, “thủ phủ” quế Văn Yên cũng đang tỏa hương tới những chân trời mới. Những cánh rừng quế bạt ngàn do đồng bào Dao cần mẫn gìn giữ, giờ đây không chỉ dừng lại ở thị trường nội địa mà đã vươn tới Trung Quốc, châu Âu, Mỹ, mở rộng biên độ xuất khẩu.

Cùng với đó, gạo Séng cù, nếp Tan Tú Lệ,… những sản vật gắn liền với đời sống đồng bào Thái cũng đang tiến bước vào phân khúc cao cấp với lợi thế được bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Những sản phẩm chế biến như miến đao, tinh dầu quế, trà quế… dù đi sau nhưng đang âm thầm khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Đồng bào Dao xã Đại Sơn, huyện Văn Yên thu hoạch vỏ quế. Ảnh: Thanh Sơn

Bức tranh nông sản xuất khẩu Yên Bái càng thêm tươi sáng khi nhìn vào những con số ấn tượng. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông lâm sản chế biến đạt trên 160 triệu USD, chiếm 37,7% tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Một thành quả ngọt ngào cho những nỗ lực bền bỉ của chính quyền và đồng bào các dân tộc suốt nhiều năm qua.

Rộng cửa vào thị trường quốc tế

Theo đại diện Bộ Công Thương, những cơ hội mới đang rộng mở hơn bao giờ hết cho Yên Bái nhờ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia. Hiệp định EVFTA đang giúp nông sản Yên Bái giảm thuế suất xuất khẩu sang châu Âu, đặc biệt là các mặt hàng chủ lực như chè Shan tuyết và quế hữu cơ. Hiệp định RCEP tạo điều kiện thuận lợi hơn để tiếp cận thị trường ASEAN và Trung Quốc, những khu vực tiêu thụ đầy tiềm năng.

Không dừng lại ở đó, nhiều thị trường tiềm năng khác cũng đang rộng mở chào đón nông sản Yên Bái. Chứng nhận Halal đã mở ra cơ hội cho chè Yên Bái thâm nhập sâu hơn vào các quốc gia Hồi giáo tiềm năng ở Trung Đông và Đông Nam Á. Tại châu Âu, xu hướng tiêu dùng xanh lên ngôi, tạo lợi thế cho các sản phẩm hữu cơ như chè Shan Tuyết và quế hữu cơ.

Hoa Kỳ cũng là một thị trường đầy triển vọng, với nhu cầu cao đối với các sản phẩm quế và gạo đặc sản. Dù Trung Quốc là một thị trường rộng lớn, song lại đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh với các chính sách nhập khẩu thường xuyên thay đổi.

Tuy nhiên, Bộ Công Thương cũng cho rằng, bên cạnh những cánh cửa cơ hội rộng mở, nông sản Yên Bái vẫn đang đối mặt với không ít thách thức. Các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế ngày càng khắt khe, yêu cầu sản phẩm phải đáp ứng nghiêm ngặt về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, truy xuất nguồn gốc và các chứng nhận chất lượng. Năng lực chế biến sâu còn hạn chế khiến phần lớn nông sản vẫn xuất khẩu dưới dạng thô, giá trị gia tăng chưa cao. Số lượng doanh nghiệp xây dựng thương hiệu bài bản còn ít; sự hiện diện của sản phẩm Yên Bái trên các nền tảng số và sàn thương mại điện tử quốc tế vẫn còn khá khiêm tốn.

Sản phẩm quế của huyện Trấn Yên được xuất khẩu đi nhiều quốc gia trên thế giới. Ảnh: Bùi Minh

Bên cạnh đó, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún cũng là rào cản lớn trong việc kiểm soát chất lượng và đáp ứng các đơn hàng lớn từ thị trường nước ngoài. Các rào cản kỹ thuật và thuế quan ở những thị trường nhập khẩu cũng là những thách thức không thể xem nhẹ.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, để nâng cao năng lực xuất khẩu một cách bền vững, Yên Bái cần tập trung vào những giải pháp chiến lược. Trước tiên, nâng cao chất lượng sản phẩm phải được coi là ưu tiên hàng đầu, thông qua đẩy mạnh sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, và kiểm soát chặt chẽ dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời, đầu tư vào công nghệ chế biến sâu là bước đi tất yếu để gia tăng giá trị sản phẩm thay vì chỉ xuất khẩu nguyên liệu thô.

Song song với đó, xây dựng thương hiệu mạnh mẽ, chuyên nghiệp sẽ là yếu tố then chốt để nâng tầm uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Đẩy mạnh truyền thông trên các nền tảng số, mở rộng hệ thống phân phối, tích cực tham gia các hội chợ thương mại quốc tế sẽ giúp quảng bá sản phẩm hiệu quả hơn. Liên kết sản xuất theo mô hình hợp tác xã và doanh nghiệp cần được củng cố và phát triển, tạo ra chuỗi giá trị bền vững từ sản xuất đến tiêu thụ.