Cánh đồng công nghệ cao mở lối giảm nghèo bền vững

Mở đường thoát nghèo từ ứng dụng công nghệ

Giữa trập trùng núi non Tây Bắc, Điện Biên hiện lên như một bản hòa tấu của thiên nhiên kỳ vĩ, nơi khí hậu khắc nghiệt và địa hình hiểm trở từng là rào cản lớn cho phát triển nông nghiệp. Dù đã có nhiều chuyển biến tích cực, nhưng sản xuất nông nghiệp của tỉnh Điện Biên vẫn đang phải đối mặt với vô vàn rào cản – từ điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, tập quán canh tác truyền thống đến những giới hạn về vốn, kỹ thuật và thị trường tiêu thụ.

Ở vùng cao này, không khó để bắt gặp những thửa ruộng canh tác manh mún, nhỏ lẻ, phụ thuộc vào thời tiết, thiếu cơ giới hóa, thiếu hạ tầng phục vụ sản xuất như hệ thống tưới tiêu, kho bảo quản, cơ sở chế biến. Người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền thống trong gieo trồng, chăn nuôi, thiếu tiếp cận với khoa học kỹ thuật hiện đại. Thị trường đầu ra bấp bênh khiến không ít nông sản rơi vào tình trạng “được mùa mất giá”, mất mùa lại càng kiệt quệ.

Sản xuất nông nghiệp của tỉnh Điện Biên vẫn đang phải đối mặt với vô vàn rào cản. Ảnh: Mạnh Cường

Thống kê năm 2024 cho thấy, mặc dù thu nhập bình quân đầu người tỉnh Điện Biên đã đạt khoảng 2,2 triệu đồng/tháng, tăng 9% so với năm 2022, nhưng tỷ lệ hộ nghèo đa chiều vẫn ở mức cao – lên tới 33,25%. Một con số gợi lên nỗi trăn trở âm ỉ: Tăng trưởng có thật sự lan tỏa? Những thành quả kinh tế có đủ sức nâng đỡ từng bản làng thoát khỏi vòng luẩn quẩn đói nghèo?

Trong khi đó, các loại nông sản chủ lực như lúa, chè, cà phê, xoài, thảo dược… lại chưa được đầu tư bài bản theo chuỗi giá trị. Thiếu liên kết với doanh nghiệp, HTX hoạt động yếu, người nông dân loay hoay với bài toán sản xuất – tiêu thụ – thu nhập, giữa bối cảnh thị trường ngày càng khắt khe về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn xanh – sạch.

Chính trong bức tranh đầy thử thách đó, các mô hình nông nghiệp công nghệ cao như những mầm xanh kiên cường bật lên, gợi mở một con đường phát triển mới – bền vững hơn, chủ động hơn, và ít phụ thuộc hơn.

Lối đi mới trên cánh đồng Điện Biên

Theo bà Chu Thị Thanh Xuân – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên, các dự án ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất bước đầu đã mang lại hiệu quả tích cực, giúp cây trồng phát triển tốt và cho thu hoạch sớm, điển hình như các mô hình trồng mắc ca, quế, rau sạch, cây ăn quả chất lượng cao. Nhờ áp dụng phương pháp tưới tiêu thông minh, sử dụng phân bón hữu cơ, quản lý sâu bệnh bằng sinh học… năng suất và chất lượng nông sản đã được nâng lên rõ rệt, giảm chi phí sản xuất, mang lại thu nhập ổn định.

“Tỉnh Điện Biên đã ban hành và triển khai đồng bộ nhiều chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển nông nghiệp và công nghiệp công nghệ cao – xác định đây là trụ cột chiến lược trong quá trình tái cơ cấu kinh tế địa phương. Theo định hướng phát triển đến năm 2030, tỉnh tập trung hình thành các vùng nguyên liệu tập trung ứng dụng công nghệ hiện đại, đặc biệt tại các huyện có lợi thế về điều kiện sinh thái, thổ nhưỡng như Mường Ảng, Tuần Giáo, Tủa Chùa và Điện Biên Đông”, bà Chu Thị Thanh Xuân nhấn mạnh

Theo đó, các chính sách nổi bật gồm: hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao; ưu đãi tín dụng, giảm thuế cho các HTX, hộ sản xuất chuyển đổi sang mô hình hữu cơ và áp dụng kỹ thuật hiện đại; đồng thời tăng cường liên kết giữa “4 nhà” – Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà nông – để hình thành chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất – chế biến – tiêu thụ.

Tỉnh Điện Biên đã ban hành và triển khai đồng bộ nhiều chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển nông nghiệp và công nghiệp công nghệ cao. Ảnh minh hoạ

Về lĩnh vực công nghiệp, Điện Biên đang hướng tới thu hút các dự án chế biến sâu nông sản, dược liệu và các sản phẩm bản địa, kết hợp với chuyển giao công nghệ tiên tiến trong bảo quản sau thu hoạch. Một số vùng trọng điểm như khu vực lòng chảo Mường Thanh, các cụm công nghiệp ở Mường Ảng và TP. Điện Biên Phủ sẽ là nơi thử nghiệm các mô hình nhà máy thông minh, nhà xưởng tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường – gắn với khai thác lợi thế nông sản vùng cao.

Không chỉ trong trồng trọt, lĩnh vực chăn nuôi cũng có sự chuyển mình. Mô hình nuôi lợn khép kín, nuôi cá lồng, cá nước lạnh với công nghệ kiểm soát nhiệt độ, chuồng trại, vệ sinh an toàn sinh học… đã giúp giảm thiểu rủi ro dịch bệnh, tăng hiệu quả kinh tế. Theo bà Xuân, “điều này đặc biệt quan trọng với đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giúp họ duy trì hoạt động sản xuất ổn định hơn, tránh được những cú sốc do thời tiết hay dịch bệnh gây ra”.

Nguồn vốn giải ngân từ các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án hỗ trợ kỹ thuật cũng đã phát huy hiệu quả, tạo hiệu ứng lan tỏa, thu hút sự tham gia tích cực của người dân. Các đối tượng cây trồng, vật nuôi được hỗ trợ đã khai thác được lợi thế của từng vùng sinh thái, phù hợp với định hướng tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Thành công bước đầu còn thể hiện ở việc nhiều sản phẩm nông sản đã dần hình thành thương hiệu đặc trưng, như gạo Điện Biên, cà phê Mường Ảng, chè Shan tuyết, mắc ca, các loại thảo dược… Không chỉ mang giá trị kinh tế, chúng còn tạo ra niềm tự hào cho người dân, nâng cao ý thức giữ gìn bản sắc và phát triển nông nghiệp xanh.

Tuy nhiên, bà Chu Thị Thanh Xuân cũng thẳng thắn chỉ ra: “Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là trình độ và nhận thức sản xuất của người dân còn nhiều hạn chế. Việc chuyển đổi sang mô hình công nghệ cao đòi hỏi nguồn vốn lớn, thời gian dài và sự kiên trì”.

Nhiều mô hình hay đã có, nhưng khả năng nhân rộng vẫn bị cản trở bởi thiếu vốn, thiếu hỗ trợ kỹ thuật, thiếu cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào vùng cao. Do đó, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên nhấn mạnh, thời gian tới, ngành nông nghiệp Điện Biên sẽ tập trung phát triển các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, đặc biệt với các sản phẩm chủ lực có tiềm năng xuất khẩu như cà phê, mắc ca, xoài, quế, đại gia súc…

Không dừng lại ở đó, ngành nông nghiệp sẽ tiếp tục nghiên cứu và đề xuất các giải pháp sản xuất tiên tiến nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế và gia tăng giá trị cho người sản xuất. Việc phối hợp chặt chẽ với các tổ chức chính trị - xã hội, các đoàn thể quần chúng sẽ được đẩy mạnh, nhằm tuyên truyền sâu rộng về phát triển nông nghiệp theo hướng khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh từng vùng.

Điều này không chỉ giúp nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả, mà còn tận dụng tối đa các nguồn lực tài chính đến từ các chương trình, dự án hỗ trợ, đặc biệt là Chương trình Mục tiêu Quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Nhờ đó, các loại cây trồng, vật nuôi có giá trị cao, tiềm năng xuất khẩu như cà phê, mắc ca, xoài, quế… sẽ có cơ hội được đầu tư đúng tầm và phát triển bền vững.