Du lịch gắn nông nghiệp: Giá trị truyền thống thành sinh kế mới

Tỉnh Thái Nguyên từ lâu đã nổi tiếng với cây chè, một sản phẩm nông nghiệp mang giá trị kinh tế và văn hóa sâu sắc. Thế nhưng, điều đáng chú ý hơn là cách người dân nơi đây đã khéo léo biến những nương chè thành điểm đến hấp dẫn trong mô hình du lịch cộng đồng.

Tại Hợp tác xã (HTX) Chè trung du Tân Cương, cây chè không chỉ còn là sản phẩm nông sản đơn thuần, mà trở thành “cầu nối” đưa du khách đến gần hơn với đời sống bản địa. Anh Nguyễn Thanh Dương, Giám đốc HTX, chia sẻ người dân nơi đây gắn bó bao đời với cây chè. Khi tham gia mô hình du lịch cộng đồng, không chỉ giúp bà con phát triển kinh tế gia đình, mà còn tự hào khi giới thiệu văn hóa và sản phẩm chè truyền thống đến du khách. Khách rất thích thú khi được tự tay hái chè, sao sấy và thưởng thức ngay tại chỗ. Họ nói rằng ở đây, họ cảm nhận được sự yên bình và mộc mạc mà khó tìm thấy nơi khác.

Từ những người nông dân thuần túy, bà con đã trở thành những “đại sứ văn hóa”, trực tiếp mang câu chuyện về cây chè Thái Nguyên đến với bạn bè trong và ngoài nước. Sự kết hợp giữa nông nghiệp và du lịch không chỉ nâng giá trị sản phẩm mà còn mở ra kênh tiêu thụ ổn định, giúp người dân chủ động hơn thay vì phụ thuộc vào thương lái.

Không chỉ có chè, tiềm năng du lịch cộng đồng Thái Nguyên còn được khai thác đa dạng từ cảnh quan thiên nhiên và văn hóa bản địa. Điểm du lịch cộng đồng xóm Tân Sơn, xã La Bằng, do HTX Du lịch cộng đồng Kẹm La Bằng quản lý là một minh chứng làm kinh tế tiêu biểu. Suối Kẹm bắt nguồn từ đỉnh Tam Đảo, với những bãi đá, thảm cây rừng và bốn bãi tắm tự nhiên đã trở thành điểm đến lý tưởng cho những ai muốn hòa mình vào thiên nhiên.

Trên địa bàn, nhiều homestay, nhà hàng đã ra đời để phục vụ du khách. Các thành viên HTX không chỉ khai thác cảnh quan mà còn tổ chức dịch vụ ăn uống, lưu trú, tạo thêm nguồn thu nhập đáng kể. Nhờ vậy, du lịch cộng đồng không còn là ý tưởng trên giấy, mà đã trở thành một ngành kinh tế thực sự, giúp nhiều hộ dân thoát nghèo bền vững.

Ngoài ra, HTX Thiên An cũng đang cho thấy cách phát huy thế mạnh địa phương. Với 6 sản phẩm đạt OCOP 3 sao, cùng bản sắc văn hóa của đồng bào Dao, HTX đưa du khách đi khám phá thác, rừng, tắm thuốc người Dao, leo núi hái dược liệu, hay học thêu thổ cẩm cùng nghệ nhân. Những trải nghiệm này không chỉ giữ chân khách mà còn mở thêm đầu ra cho sản phẩm truyền thống.

Có thể thấy, du lịch cộng đồng đang tạo ra một hành trình kép, vừa giữ gìn giá trị bản sắc, vừa tạo sinh kế ổn định cho đồng bào vùng cao.

Nâng tầm thương hiệu, mở đường phát triển

Một trong những yếu tố then chốt để mô hình du lịch cộng đồng phát triển bền vững là sự liên kết. Khi các HTX không chỉ làm đơn lẻ mà biết phối hợp, họ sẽ tạo nên sức mạnh cộng hưởng, xây dựng thương hiệu chung cho địa phương.

Thực tế ở Thái Nguyên cho thấy, các HTX chè Hảo Đạt, HTX chè La Bằng, HTX Du lịch cộng đồng ATK… đều đang hoạt động hiệu quả, vừa quảng bá hình ảnh tỉnh nhà, vừa tạo thêm việc làm và đầu ra cho sản phẩm. Mỗi nơi lại có cách làm riêng, song điểm chung là tinh thần sáng tạo, luôn đặt trải nghiệm của du khách lên hàng đầu.

Ông Lê Văn Hiệp, Giám đốc HTX Du lịch cộng đồng Ghềnh Chè, chia sẻ phải thay đổi tư duy, đổi mới từng ngày thì du lịch cộng đồng mới có cơ hội chào đón khách tiềm năng, đặc biệt là khách nước ngoài. Đây cũng chính là lời khẳng định rằng, sự năng động và học hỏi là điều kiện để du lịch cộng đồng đi xa hơn.

Một sáng kiến đáng chú ý là việc các HTX thống nhất để sản phẩm giữa các điểm du lịch không bị trùng lặp. Du khách đến mỗi bản, mỗi làng đều có thể thưởng thức món ăn riêng, mua sản phẩm đặc trưng, trải nghiệm nét văn hóa khác biệt. Chính sự đa dạng mà không lặp lại này đã tạo nên bản sắc riêng, tăng tính cạnh tranh và hấp dẫn.

Hơn thế, du lịch cộng đồng không chỉ đơn thuần là ngành dịch vụ, mà còn là chiến lược phát triển bền vững. Bằng việc khai thác những gì sẵn có, từ nương chè, con suối, bản sắc văn hóa, người dân đã tạo ra nguồn thu nhập ổn định, nâng cao đời sống. Đồng thời, đây cũng là mô hình giúp giảm nghèo bền vững, để mỗi hộ gia đình đều có cơ hội vươn lên nhờ chính bàn tay và trí tuệ của mình.

Với sự đồng lòng của người dân, sự hỗ trợ từ chính quyền và sự sáng tạo của các HTX, du lịch cộng đồng hứa hẹn sẽ trở thành “thương hiệu” đặc sắc của vùng trung du, miền núi phía Bắc. Đó không chỉ là câu chuyện phát triển ngành du lịch, mà còn là minh chứng sống động cho triết lý phát triển lấy con người làm trung tâm: mỗi mảnh đất là một điểm đến, mỗi người dân là một hướng dẫn viên, và mỗi sản phẩm đều mang theo một câu chuyện.