Khuyến công tiếp sức làng nghề hồi sinh

Từ Bắc chí Nam, hàng nghìn làng nghề truyền thống của Việt Nam đang thay đổi từng ngày. Nếu như trước đây nhiều làng nghề đứng trước nguy cơ mai một vì thiếu vốn, thiếu công nghệ, ô nhiễm môi trường, thì nay, nhờ sự tiếp sức từ chương trình khuyến công, diện mạo đã khác.

Tại Bắc Ninh, làng gốm Phù Lãng được hỗ trợ đầu tư lò nung gas, thay thế cho lò than cũ. Công nghệ mới không chỉ giúp tăng năng suất, cải thiện chất lượng sản phẩm mà còn giảm ô nhiễm môi trường. Ở Hà Nội, làng mây tre đan Phú Vinh được hỗ trợ thiết kế mẫu mã và xúc tiến thương mại, đưa sản phẩm sang Nhật Bản và châu Âu.

Theo ông Trịnh Quốc Đạt – Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, những mô hình này không chỉ tạo việc làm cho hàng nghìn lao động nông thôn, mà còn góp phần bảo tồn những giá trị nghề truyền thống – nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, kỹ nghệ và tinh thần lao động Việt.

Dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song việc triển khai chính sách khuyến công vẫn còn không ít rào cản. Thực tế cho thấy, thủ tục hành chính phức tạp, yêu cầu vốn đối ứng cao, và việc phổ biến thông tin còn hạn chế khiến nhiều hộ sản xuất nhỏ lẻ e ngại khi tiếp cận. Một số địa phương vẫn triển khai dàn trải, thiếu trọng tâm, chưa xây dựng được các mô hình điểm để nhân rộng.

Đại diện Hiệp hội Làng nghề Việt Nam cho rằng, muốn khuyến công đi vào thực chất, trước hết cần cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn quy trình, đồng thời có chính sách linh hoạt hơn về tỷ lệ vốn đối ứng. Với những làng nghề ở vùng sâu, vùng xa, hoặc hộ sản xuất quy mô nhỏ, Nhà nước có thể hỗ trợ cao hơn mức thông thường để tạo điều kiện khuyến khích.

Hiệp hội Làng nghề Việt Nam hiện đang đóng vai trò cầu nối giữa chính sách và người làm nghề. Thông qua các hoạt động tuyên truyền, đào tạo, hướng dẫn lập dự án và hỗ trợ bảo hộ nhãn hiệu, Hiệp hội góp phần đưa các chính sách khuyến công đến tận từng cơ sở, từng nghệ nhân. Song song với đó, việc tôn vinh hàng nghìn nghệ nhân tiêu biểu mỗi năm cũng giúp lan tỏa tinh thần yêu nghề, giữ nghề, đồng thời khuyến khích thế hệ trẻ kế thừa truyền thống gia đình, phát triển nghề theo hướng hiện đại hơn.

Hướng tới làng nghề xanh – thông minh – hội nhập

Trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển bền vững đang là xu thế tất yếu. Theo ông Trịnh Quốc Đạt, chương trình khuyến công cần được định hướng theo hướng xanh, thông minh và sáng tạo. Thay vì chỉ dừng ở việc hỗ trợ đầu tư thiết bị, chương trình nên mở rộng sang các nội dung như đào tạo kỹ năng chuyển đổi số, quản lý trực tuyến, bán hàng qua sàn thương mại điện tử, thiết kế sản phẩm theo thị hiếu quốc tế.

Khuyến công cũng cần khuyến khích phát triển làng nghề gắn với du lịch trải nghiệm, tạo ra giá trị kép: vừa gìn giữ di sản, vừa phát triển kinh tế. Những sản phẩm thủ công mỹ nghệ mang đậm dấu ấn văn hóa như gốm, mây tre, thổ cẩm, sơn mài… nếu được đầu tư bài bản về thương hiệu và truy xuất nguồn gốc, hoàn toàn có thể chinh phục thị trường quốc tế. Tuy nhiên, điều cốt lõi vẫn là con người.

Khuyến công, suy cho cùng, không chỉ là câu chuyện của vốn, máy móc hay kỹ thuật. Đó là câu chuyện về niềm tin và sự đồng hành – giữa Nhà nước, hiệp hội và người dân. Khi chính sách đến đúng đối tượng, khi người làm nghề được tiếp sức kịp thời, khi sản phẩm làng nghề được nâng tầm thương hiệu, thì cũng là lúc văn hóa Việt, tinh thần Việt được lan tỏa mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Khuyến công chính là bệ đỡ giúp những bàn tay tài hoa của người thợ Việt chạm đến những tầm cao mới – nơi sản phẩm không chỉ mang giá trị kinh tế, mà còn là biểu tượng của văn hóa, bản sắc và khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam.