Từ “rác thải sông nước” đến hướng thoát nghèo

Ở vùng sông nước miền Tây, cây lục bình vốn được xem là loài thực vật mọc hoang, che phủ mặt kênh rạch, ảnh hưởng đến dòng chảy và sinh hoạt của người dân. Thế nhưng, với sự sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo, người dân Cần Thơ đã biến loài cây tưởng chừng vô dụng này thành nguyên liệu quý cho ngành thủ công mỹ nghệ, tạo ra nhiều sản phẩm độc đáo, có giá trị sử dụng và thương mại.

Nghề đan lát lục bình không chỉ góp phần giữ gìn giá trị truyền thống mà còn mở ra hướng đi mới trong công tác giảm nghèo bền vững. Từ những thân cây phơi khô, qua bàn tay khéo léo của nghệ nhân, chúng trở thành giỏ xách, hộp đựng, mũ vành, bình hoa, bông tai… phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Đây chính là bước chuyển từ “rác thải sông nước” thành nguồn sinh kế ổn định, tạo việc làm cho hàng trăm lao động nông thôn.

Hiện nhiều cơ sở sản xuất thủ công mỹ nghệ tại Cần Thơ đã hình thành, thu hút đông đảo lao động nhàn rỗi, đặc biệt là phụ nữ, người cao tuổi và hộ nghèo. Với mức thu nhập từ 4–6 triệu đồng/tháng, họ có thể cải thiện đời sống, nuôi con ăn học và dần thoát nghèo. Điều đáng mừng là nghề không còn dừng ở sản xuất nhỏ lẻ mà đã được tổ chức theo hướng hợp tác xã (HTX), liên kết với doanh nghiệp để thiết kế mẫu mã, kiểm soát chất lượng và tiêu thụ sản phẩm, tạo ra chuỗi giá trị bền vững.

Một trong những điển hình là anh Hà Anh Trường (xã Vị Thủy, TP. Cần Thơ). Năm 2018, anh bắt đầu khởi nghiệp với cây lục bình và chỉ sau 4 năm đã xây dựng thành công Công ty Ecoka. Từ một cơ sở nhỏ, Ecoka phát triển thành doanh nghiệp liên kết với hơn 10 làng nghề, 8 HTX, hình thành chuỗi sản xuất khép kín từ thiết kế, kiểm soát chất lượng đến tiêu thụ sản phẩm.

Nhờ cách làm này, người dân có việc làm thường xuyên, không còn lo cảnh “được mùa mất giá”. Ecoka hiện tạo việc làm cho 600 lao động, sản xuất hơn 300 mẫu mã khác nhau, xuất khẩu đều đặn 6.000–30.000 sản phẩm/tháng sang Mỹ, Pháp, Canada… Doanh thu hàng năm đạt trên 1 triệu USD, khẳng định giá trị kinh tế từ nghề truyền thống.

Không chỉ tạo việc làm, Ecoka còn đồng hành cùng cộng đồng qua học bổng cho học sinh nghèo, lớp tin học miễn phí cho thanh niên, hay xây dựng nhà tình thương cho hộ khó khăn.

Bên cạnh Ecoka, HTX thủ công mỹ nghệ Thanh Tú (thành lập năm 2008) cũng là một trong những điểm sáng. Mỗi tháng, HTX cung ứng 4.000–5.000 sản phẩm, xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Italia. Với 11 tổ nhóm sản xuất và 750 lao động tham gia, HTX không chỉ tạo việc làm mà còn đào tạo nghề, cung cấp nguyên liệu và bao tiêu sản phẩm.

Nhiều hộ nghèo sau khi tham gia HTX đã có việc làm ổn định, thu nhập ổn định hơn 5 triệu đồng/tháng, vươn lên thoát nghèo. Việc tổ chức sản xuất theo hướng tập thể giúp bà con yên tâm gắn bó, đồng thời mở ra cơ hội để nghề đan lục bình phát triển bền vững, cạnh tranh được trên thị trường quốc tế.

Gắn nghề với du lịch – nâng giá trị, mở sinh kế

Không chỉ dừng ở sản xuất, lục bình còn được đưa vào khai thác trong lĩnh vực du lịch. Một số điểm tham quan tại Cần Thơ đã trưng bày, giới thiệu sản phẩm thủ công mỹ nghệ lục bình và tổ chức workshop trải nghiệm. Tại đây, du khách có thể trực tiếp tham gia quy trình đan lát, nghe nghệ nhân chia sẻ kỹ thuật cũng như những câu chuyện đời thường gắn liền với nghề.

Sự kết hợp giữa làng nghề và du lịch tạo thêm giá trị cho sản phẩm, biến mỗi câu chuyện văn hóa thành sản phẩm du lịch hấp dẫn. Qua đó, nghề đan lục bình không chỉ mang lại thu nhập mà còn góp phần bảo tồn và quảng bá bản sắc văn hóa miền Tây đến du khách trong và ngoài nước.

Có thể nói, nghề đan lát lục bình ở Cần Thơ là minh chứng rõ ràng cho việc biến “rác thải sông nước” thành sản phẩm tinh xảo, mang lại giá trị kinh tế và văn hóa. Từ loài cây mọc hoang, nay người dân đã có thêm sinh kế ổn định; nhiều hộ vươn lên khá giả, góp phần giảm nghèo bền vững tại địa phương.

Quan trọng hơn, câu chuyện của Ecoka, HTX Thanh Tú và nhiều mô hình khác cho thấy: khi nghề truyền thống được khơi dậy và gắn kết chặt chẽ với thị trường, nó không chỉ là giải pháp giảm nghèo hiệu quả mà còn là hướng đi lâu dài cho nông thôn trong quá trình hội nhập. Nghề đan lục bình vì thế không chỉ là nghề giữ gìn văn hóa, mà còn là chìa khóa giúp người dân Cần Thơ giảm nghèo, làm giàu, vững bước trên con đường phát triển bền vững.