Mù Cang Chải là xã miền núi của tỉnh Lào Cai, địa hình phức tạp, dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống rải rác ở các thôn bản. Điều kiện sản xuất còn nhiều khó khăn, hạ tầng thiếu thốn, tỷ lệ hộ nghèo cao, song nơi đây cũng có tiềm năng phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và lợi thế văn hóa đặc sắc. Trong bối cảnh đó, xã đang trực tiếp triển khai các chính sách giảm nghèo trong khuôn khổ các chương trình mục tiêu quốc gia, nơi hiệu quả thực thi được kiểm chứng rõ nhất ở cơ sở. Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Trần Ngọc Hiệp, Chủ tịch UBND xã, để lắng nghe những chia sẻ từ thực tiễn triển khai.

Triển khai chính sách với sự đồng hành của người dân

- Thưa ông, ông có thể chia sẻ về thực tiễn triển khai các chính sách giảm nghèo tại địa phương hiện nay, cũng như những kết quả nổi bật đã đạt được?

Ông Trần Ngọc Hiệp: Trong quá trình triển khai thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn, địa phương chúng tôi luôn nhận được sự quan tâm, hỗ trợ, giúp đỡ từ các cơ quan Trung ương, các sở, ngành của tỉnh và các đơn vị. Đây là một chính sách mang ý nghĩa nhân văn rất lớn, được người dân đồng tình, ủng hộ cao.

Thực tiễn triển khai tại địa phương, chúng tôi đã thành lập Ban quản lý cấp xã, Ban giám sát cộng đồng tại các thôn, đồng thời huy động sự vào cuộc của các đoàn thể và người dân tham gia giám sát, đồng hành cùng chính quyền trong toàn bộ quá trình. Chúng tôi chú trọng tuyên truyền, vận động để người dân hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình khi tham gia các chương trình. Một điểm quan trọng khác là huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nhất là đầu tư vào hạ tầng thiết yếu, tín dụng xã hội, an sinh và đào tạo nghề.

Có thể nói, kết quả nổi bật nhất trong giai đoạn 2021 - 2025 là xã Mù Cang Chải đã đạt tỷ lệ giảm nghèo trung bình hàng năm trên 8%. Cụ thể, chúng tôi đã giảm được 878 hộ nghèo, 147 hộ cận nghèo, đưa tỷ lệ hộ nghèo đến năm 2025 xuống còn 16,26% và tỷ lệ hộ cận nghèo còn 4,69%. Người dân ngày càng dễ dàng tiếp cận hơn với các dịch vụ y tế, giáo dục, thông tin. Đời sống kinh tế - xã hội và diện mạo nông thôn có sự cải thiện rõ rệt.

Các chuỗi giá trị sản xuất gắn với đời sống của người dân đang dần được hình thành, góp phần nâng cao thu nhập. Quan trọng hơn, ý thức tự lực, tự cường và tinh thần vươn lên thoát nghèo của bà con đã có sự thay đổi tích cực. Những mô hình sinh kế phù hợp được nhân rộng, củng cố thêm niềm tin của người dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và sự điều hành của Nhà nước.

Nâng cao năng lực quản lý, hấp thụ nguồn lực

- Các chính sách giảm nghèo bền vững đang được triển khai với nguồn vốn khá lớn. Điều này đòi hỏi chính quyền cấp cơ sở phải không ngừng nâng cao năng lực quản lý, đồng thời cần sự hỗ trợ, tư vấn từ Trung ương và các cơ quan chuyên môn, trong đó có hoạt động kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước. Ông đánh giá thế nào về vấn đề này?

Ông Trần Ngọc Hiệp: Hiện nay, các chương trình, chính sách giảm nghèo rất đa dạng, với nhiều dự án và nguồn lực lớn được đầu tư từ Trung ương, tỉnh và huy động xã hội. Đây là cơ hội lớn để địa phương đẩy nhanh tiến độ giảm nghèo, rút ngắn khoảng cách phát triển giữa các vùng, các khu dân cư.

Tuy nhiên, từ thực tiễn ở cơ sở, có thể thấy chất lượng nguồn nhân lực, kinh nghiệm, kỹ năng quản trị của cán bộ địa phương còn chưa đồng đều, bộc lộ khó khăn trong quá trình triển khai. Việc hấp thụ, triển khai hiệu quả các chương trình, dự án còn có hạn chế. Ví dụ, có thời điểm lập, thẩm định và triển khai dự án còn chậm, một số nội dung chưa sát với thực tế, hoặc chưa đảm bảo quy trình.

Trong bối cảnh đó, vai trò của các cơ quan chuyên môn từ Trung ương, các sở, ngành của tỉnh và đặc biệt là hoạt động Kiểm toán Nhà nước trở nên rất quan trọng. Kiểm toán Nhà nước không chỉ chỉ ra những tồn tại, hạn chế mà còn định hướng, đưa ra khuyến nghị để hoàn thiện quy trình, thủ tục, đảm bảo triển khai chính sách đúng mục tiêu, hiệu quả. Từ những kết quả thực tiễn, có thể thấy hoạt động kiểm toán đã góp phần nâng cao chất lượng quản lý, giúp địa phương hấp thụ tốt hơn các chương trình, dự án và làm tốt hơn công tác giảm nghèo.

Vai trò then chốt trong giai đoạn phân cấp, phân quyền

- Trong bối cảnh cả nước đang thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, ông có những kiến nghị gì để nâng cao hiệu quả kiểm toán, giám sát trong thực hiện chính sách giảm nghèo tại cơ sở?

Ông Trần Ngọc Hiệp: Từ ngày 1/7/2025, chúng ta thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho cơ sở. Điều này mang lại lợi ích khi cán bộ cơ sở được giao quản lý nhiều nguồn lực hơn, trách nhiệm lớn hơn. Nhưng ở chiều ngược lại, do năng lực cán bộ, kỹ năng quản trị, điều hành, thực hiện quy trình còn hạn chế, nếu không làm tốt công tác kiểm tra, giám sát sẽ dễ dẫn đến lãng phí, thất thoát hoặc sai sót trong quá trình triển khai.

Vì vậy, công tác kiểm toán và giám sát đóng vai trò hết sức quan trọng. Hoạt động kiểm toán không chỉ dừng lại ở việc phát hiện sai sót mà còn đồng hành, hướng dẫn chính quyền cơ sở. Từ các kết luận, kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, chúng tôi đã điều chỉnh quy trình, thủ tục để hoàn thiện quản lý, đảm bảo sử dụng hiệu quả các nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia nói chung và chương trình giảm nghèo nói riêng.

Trong thời gian tới, chúng tôi mong hoạt động kiểm toán tiếp tục được tăng cường, vừa kiểm tra, giám sát, vừa đồng hành, định hướng để chính quyền cơ sở thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, nhất là trong điều kiện phân cấp, phân quyền ngày càng mạnh mẽ. Có như vậy, nguồn lực mới đến được với người dân một cách hiệu quả, thiết thực, góp phần đưa công cuộc giảm nghèo bền vững tiến xa hơn.

- Xin cảm ơn ông!