Tín dụng chính sách, điểm tựa phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Những năm qua, Đảng, Quốc hội, Nhà nước và Chính phủ luôn coi công tác dân tộc là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, lâu dài, hướng tới phát triển toàn diện kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân.

Tín dụng chính sách xã hội trở thành công cụ tài chính quan trọng thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, đặc biệt là Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Nguồn vốn ưu đãi đã phủ tới 100% xã, phường, thị trấn, giúp người dân tiếp cận dễ dàng, giải quyết nhu cầu thiết yếu, tạo việc làm tại chỗ, giảm thất nghiệp, bám đất giữ biên, đồng thời hạn chế tín dụng đen ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

Từ năm 2021 đến 30/6/2025, tín dụng chính sách đã hỗ trợ hơn 10,25 triệu lượt hộ nghèo và đối tượng chính sách vay vốn; giúp trên 890 nghìn hộ thoát nghèo; tạo việc làm mới cho gần 3,2 triệu lao động; xây dựng hơn 52 nghìn căn nhà; hoàn thành gần 7 triệu công trình nước sạch - vệ sinh môi trường; hỗ trợ trên 306 nghìn học sinh, sinh viên khó khăn vay học tập. Nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số vay cùng lúc 2-3 chương trình ưu đãi, đầu tư sản xuất, kinh doanh hiệu quả.

Các chương trình được thiết kế đồng bộ, hỗ trợ đa chiều, khắc phục hạn chế của hình thức “cho không”; giúp người vay tiếp cận dịch vụ tài chính, nâng cao kỹ năng quản lý vốn, mạnh dạn đầu tư, tăng thu nhập và cải thiện đời sống. Tín dụng chính sách cũng góp phần giữ vững an ninh - quốc phòng, đặc biệt tại địa bàn nhạy cảm, tăng niềm tin của người dân vào Đảng và chính quyền.

Cùng với tăng trưởng tín dụng, chất lượng cho vay được nâng cao. Ngân hàng Chính sách Xã hội tập trung củng cố hoạt động tại vùng khó khăn, phối hợp với tổ chức chính trị - xã hội và chính quyền địa phương để nâng ý thức “có vay, có trả”, bảo đảm an toàn vốn. Ngân hàng cũng kịp thời hỗ trợ hộ vay gặp rủi ro do thiên tai, dịch bệnh; xử lý nợ đúng đối tượng; bổ sung vốn khôi phục sản xuất, phòng ngừa tái nghèo.

Tuy nhiên, nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội dù được bổ sung hằng năm vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Việc gắn kết tín dụng chính sách với các chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ, khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, tiêu thụ sản phẩm… tại một số địa phương còn hạn chế, khiến hiệu quả sử dụng vốn chưa cao.

Đặc biệt, đối với chương trình cho vay theo Nghị định 28/2022/NĐ-CP, giai đoạn đầu một số địa phương chậm phê duyệt danh sách đối tượng thụ hưởng, dẫn tới giải ngân chưa kịp thời. Giai đoạn 2024–2025, Ngân hàng Chính sách Xã hội chưa được bố trí vốn tín dụng để triển khai chương trình này.

Mở rộng và nâng cao hiệu quả tín dụng chính sách cho vùng đồng bào dân tộc

Bám sát các nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Ngân hàng Chính sách Xã hội xác định tín dụng ưu đãi là công cụ then chốt tạo sinh kế, việc làm, giúp người dân thoát nghèo bền vững.

Để việc hỗ trợ được hiệu quả hơn trong giai đoạn tới, Ngân hàng Chính sách Xã hội đề xuất mở rộng đối tượng vay, bao gồm hộ cận nghèo dân tộc thiểu số, hộ nghèo dân tộc Kinh ở xã khu vực I, II, hộ dân tộc thiểu số vay phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, cũng như cá nhân, doanh nghiệp tại vùng dân tộc thiểu số và miền núi vay vốn tạo việc làm. Mức cho vay tối đa dự kiến nâng lên 10 tỷ đồng/cơ sở sản xuất, 200 triệu đồng/hộ gia đình đối với sản xuất theo chuỗi giá trị; 100 triệu đồng/hộ đối với hỗ trợ nhà ở, đất ở.

Ngân hàng Chính sách Xã hội cũng kiến nghị bố trí đủ nguồn vốn hằng năm và cả giai đoạn từ ngân sách nhà nước; nâng hạn mức phát hành trái phiếu Chính phủ bảo lãnh; đơn giản hóa thủ tục vay; tăng vốn ủy thác từ ngân sách địa phương; và hoàn thiện khung pháp lý để triển khai tín dụng chính sách không bị gián đoạn.

Các bộ, ngành và địa phương được đề nghị phối hợp chặt chẽ, phân bổ vốn hợp lý, xác định đúng đối tượng thụ hưởng, tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Tính đến 30/6/2025, tổng dư nợ tín dụng chính sách tại Ngân hàng Chính sách xã hội đạt 394.040 tỷ đồng, phục vụ hơn 6,8 triệu khách hàng. Trong đó, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chiếm 134.700 tỷ đồng (34,2%), với trên 2,4 triệu khách hàng. Dư nợ cho hộ dân tộc thiểu số đạt 93.300 tỷ đồng, phục vụ hơn 1,5 triệu hộ, bình quân 59,4 triệu đồng/hộ (cao hơn mức bình quân chung 57 triệu đồng).

Riêng chương trình cho vay theo Nghị định 28/2022/NĐ-CP, đến cùng thời điểm, tổng dư nợ đạt gần 2.500 tỷ đồng, hơn 53.000 khách hàng.