Cơ chế - Chính sách18:01 | 02/09/2025
Chuyển đổi số: “Chìa khóa” kết nối thị trường
Thời gian qua, chuyển đổi số đã trở thành đòn bẩy giúp các hợp tác xã (HTX) ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số gia tăng khả năng tiếp cận thị trường. Nghị quyết số 57-NQ/TW (22/12/2024) xác định chuyển đổi số là nền tảng để tái cấu trúc, nâng cao hiệu quả hoạt động HTX, cũng như mở rộng kênh phân phối sản phẩm. Mô hình “HTX điện tử”, từ quản trị, điều hành đến giao dịch, giám sát, được xem như xu hướng tất yếu, giúp HTX tiếp cận khách hàng nhanh chóng, minh bạch và hiệu quả hơn.
Theo Liên minh HTX Việt Nam, mức độ chuyển đổi số trung bình của HTX cả nước đạt khoảng 32%, trong đó 13,6% đã hoàn tất số hóa, 50% đang triển khai. Những HTX áp dụng số hóa đã tiết kiệm chi phí sản xuất 15-20% và tăng năng suất 15-28%. Điều này đồng nghĩa, mỗi sản phẩm làm ra không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn mang giá trị cạnh tranh cao hơn.
Những HTX áp dụng số hóa đã tiết kiệm chi phí sản xuất 15-20% (Ảnh: Vietnam Post)
Nhiều sản phẩm nông sản miền núi đã có mặt trên các sàn thương mại điện tử như nongsan.buudien.vn, Shopee, Sendo Farm... Một số HTX còn tận dụng mạng xã hội để livestream bán hàng, đưa đặc sản địa phương đến tận tay người tiêu dùng thành thị. Không ít thương hiệu đã dần tạo dựng chỗ đứng, thay đổi tư duy “chỉ bán tại chợ quê”.
Thực tiễn từ các địa phương đã cho thấy bức tranh chuyển đổi số nhiều màu sắc. Ở Tuyên Quang, HTX Nông nghiệp Tân Hợp đã xây dựng thành công gian hàng trên sàn thương mại điện tử, đưa sản phẩm quế, chè và mật ong tới thị trường cả nước. Nhờ đó, doanh thu của HTX tăng 20% chỉ sau một năm tham gia số hóa. Nhiều HTX vùng cao đã được tập huấn kỹ năng số. Điển hình như HTX chè Shan tuyết Na Hang, sau khi được đào tạo, đã biết cách thiết kế bao bì, chụp ảnh sản phẩm đẹp, tạo gian hàng online. Từ chỗ chỉ tiêu thụ trong vùng, nay sản phẩm đã có đơn hàng từ nhiều tỉnh khác nhờ bán trực tuyến.
Cơ hội tăng doanh thu từ bán hàng trực tuyến (Ảnh: VGP)
Tại Thái Nguyên, HTX chè Hảo Đạt không chỉ nổi tiếng về thương hiệu mà còn là một trong những đơn vị tiên phong áp dụng công nghệ số. Sản phẩm chè đã được đưa lên sàn thương mại điện tử “Chợ sản phẩm trực tuyến vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”. Qua nền tảng này, khách hàng dễ dàng tìm hiểu thông tin, đánh giá sản phẩm và đặt mua trực tuyến, đảm bảo tính minh bạch trong giao dịch.
Ở Bắc Ninh, HTX Na Trái Vàng Lục Ngạn đã triển khai bán hàng qua các nền tảng số, giúp quả na vốn là đặc sản địa phương đến được tay người tiêu dùng ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Việc truy xuất nguồn gốc bằng mã QR không chỉ giúp khách hàng yên tâm mà còn nâng cao uy tín sản phẩm.
Những mô hình trên cho thấy, khi được trang bị kiến thức số và công cụ phù hợp, các HTX vùng đồng bào dân tộc hoàn toàn có thể bứt phá, không thua kém các doanh nghiệp thương mại điện tử chuyên nghiệp.
Thách thức và giải pháp đồng bộ
Dù có nhiều nỗ lực, song hành trình số hóa của HTX vùng dân tộc thiểu số vẫn còn nhiều rào cản. Không ít HTX gặp khó khăn về hạ tầng công nghệ, thiếu nhân lực có kỹ năng số, nguồn vốn hạn hẹp. Một bộ phận nông dân vẫn quen bán hàng truyền thống, e dè khi đưa sản phẩm lên môi trường mạng.
Liên minh HTX, các địa phương nên tổ chức nhiều khóa tập huấn thực hành, từ kỹ năng livestream, bán hàng online đến truy xuất nguồn gốc
Để tháo gỡ, theo các chuyên gia, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, chính sách hỗ trợ dài hạn là Nhà nước cần xây dựng quỹ hỗ trợ tài chính, ưu đãi lãi suất cho HTX đầu tư nền tảng công nghệ. Bên cạnh đó, Liên minh HTX, các địa phương nên tổ chức nhiều khóa tập huấn thực hành, từ kỹ năng livestream, bán hàng online đến truy xuất nguồn gốc.
Thêm nữa, cần đầu tư hạ tầng viễn thông, internet tốc độ cao tại vùng sâu, vùng xa, để nông dân tiếp cận công nghệ thuận lợi. Xây dựng sàn giao dịch và hệ thống truy xuất nguồn gốc dùng chung, giảm chi phí đầu tư riêng lẻ cho từng HTX. Chỉ khi giải quyết được những rào cản này, chuyển đổi số mới thực sự trở thành động lực bền vững, đưa sản phẩm địa phương đi xa và nâng tầm giá trị.
Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng, mà đang là “cánh cửa vàng” mở lối cho sản phẩm vùng đồng bào dân tộc hòa nhập thị trường hiện đại. Những mô hình HTX từ Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Ninh cho thấy chuyển đổi số có thể biến nông sản địa phương thành hàng hóa cạnh tranh toàn quốc. Song, để nhịp chuyển đổi này bền vững, cần sự vào cuộc đồng bộ từ chính sách, hạ tầng đến con người. Khi ấy, mỗi sản phẩm vùng cao sẽ không chỉ là hàng hóa, mà còn là đại sứ văn hóa, mang tinh hoa bản địa vươn ra thị trường rộng lớn.
