Nông nghiệp công nghệ cao giảm chi phí, tăng hiệu quả

Tây Nguyên vốn nổi tiếng với lợi thế đất đai màu mỡ nhưng cũng đối mặt nhiều khó khăn về địa hình, thời tiết và cơ sở hạ tầng. Trong bối cảnh đó, chuyển đổi số đang trở thành “chìa khóa” quan trọng giúp nông dân nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng sản phẩm, đồng thời ổn định sinh kế và từng bước thoát nghèo bền vững. Các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp hiện đại không chỉ hỗ trợ sản xuất mà còn mở rộng kết nối thị trường, đưa nông sản Việt gần hơn với người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Tại Lâm Đồng, Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Tân Tiến là một trong những điển hình về ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp. Ông Mai Văn Khẩn, Chủ tịch HĐQT HTX, cho biết: “Việc ứng dụng công nghệ giúp cân đối chính xác dinh dưỡng cây trồng, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất. Nhờ hệ thống tự động, quản lý 5 ha vườn trước đây cần tới năm công nhân, nay chỉ còn hai người là đủ. Hợp tác xã luôn ưu tiên đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao và áp dụng các chương trình hỗ trợ số hóa sản xuất”.

Công nghệ không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và công sức mà còn cải thiện năng suất và chất lượng nông sản. Anh Đào Ngọc Tướng Quân, thành viên HTX, chia sẻ: “Hệ thống pha trộn và tưới tự động dung tích 10.000 lít giúp tôi rút thời gian từ hàng giờ xuống chỉ 20 phút. Nhờ vậy, cây trồng được chăm sóc tốt hơn, năng suất tăng từ 6–7 kg/cây lên 7–8 kg/cây”.

Tuy nhiên, việc triển khai số hóa vẫn gặp khó khăn, đặc biệt là vấn đề vốn đầu tư và địa hình đồi núi không đồng đều, khiến việc áp dụng hệ thống tự động không phải lúc nào cũng thuận lợi.

Trước những hạn chế về địa hình và điều kiện sản xuất, Hợp tác xã Thủy canh Việt (Lâm Đồng) đã nghiên cứu và ứng dụng hệ thống thủy canh hồi lưu, kết hợp thủy canh giá thể, thủy canh nước và khí canh. Ông Nguyễn Đức Duy, Giám đốc HTX, cho biết: “Hệ thống tuần hoàn giúp tiết kiệm tới 90% lượng nước và 75% lượng phân bón so với phương pháp truyền thống. Hệ thống vận hành đơn giản, không đòi hỏi nông dân phải có kiến thức chuyên sâu, đồng thời giảm nguy cơ bệnh trên cây tới 90%”.

Nhờ những cải tiến này, nông dân không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm chi phí đầu vào mà còn tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao, mở ra cơ hội tăng năng suất và cải thiện thu nhập. Đây là một trong những hướng đi quan trọng giúp bà con thoát nghèo bền vững, đặc biệt là các nông hộ lớn tuổi hay những hộ chưa có kinh nghiệm với công nghệ cao.

Gắn kết sản xuất và thị trường

Tại xã Ea Bung (tỉnh Đắk Lắk), Hợp tác xã giảm nghèo Ea Súp đã giúp người dân từ sản xuất tự cung tự cấp chuyển sang kinh doanh gạo đặc sản với thu nhập ổn định. Trước đây, bà con chỉ trồng lúa đủ ăn quanh năm, cuộc sống vẫn còn khó khăn. Nhờ mạnh dạn áp dụng kỹ thuật mới và liên kết tiêu thụ, hạt gạo đặc sản của họ giờ đã có mặt trên nhiều thị trường trong cả nước.

Anh Nguyễn Việt Đức, Giám đốc HTX giảm nghèo Ea Súp, cho biết: “Khi sản phẩm hoàn thiện, bộ phận quản lý sẽ cập nhật thông tin lô hàng, người tiêu dùng và cửa hàng. Khách hàng có thể quét mã QR trên sản phẩm để truy xuất nguồn gốc, từ đó nâng cao niềm tin và tạo điều kiện cho sản phẩm tiếp cận thị trường rộng hơn”.

Theo thống kê, đến giữa năm 2025, Tây Nguyên có hơn 1.500 HTX nông nghiệp, riêng Lâm Đồng có trên 450 HTX, trong đó khoảng 20% đã áp dụng công nghệ vào sản xuất và quản lý. Nhiều HTX còn triển khai mã số riêng cho từng hộ, giúp kiểm soát chất lượng nông sản, bảo đảm minh bạch và truy xuất nguồn gốc, từ đó tạo nguồn thu bền vững cho hàng trăm hộ gia đình.

Không chỉ gắn với sản xuất, nhiều HTX còn tận dụng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử để tiêu thụ nông sản. Những hình ảnh bà con chăm sóc và thu hoạch cây trồng được phát sóng qua các clip ngắn, giúp khách hàng tin tưởng và tăng đơn hàng.

Chị Lê Thị Ánh Tuyết, thành viên HTX Vườn Nhà Đà Lạt, chia sẻ, khách hàng hiểu hơn về rau sạch và chất lượng sản phẩm qua các nền tảng online. Nhiều khách hàng tìm tới chúng tôi chỉ qua kênh trực tuyến. Nhờ đó, doanh thu tăng đáng kể, chiếm khoảng 70% từ khách hàng online.

Trong hai năm qua, tỉnh Lâm Đồng đã phân bổ hơn 70 tỷ đồng hỗ trợ HTX xây dựng mô hình nông nghiệp thông minh, phát triển sản phẩm và truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, doanh thu bình quân mỗi HTX đạt khoảng 2,2 tỷ đồng/năm, cải thiện rõ rệt đời sống của nông dân.

Bên cạnh đó, các HTX còn được hỗ trợ kết nối với các nhà mạng lớn như VNPT, Viettel, Mobile để tiếp cận công nghệ, mở rộng kênh phân phối hiện đại và gia tăng doanh thu. Lãnh đạo tỉnh nhấn mạnh: sản xuất truyền thống và kênh phân phối truyền thống vẫn hiệu quả, nhưng kết hợp với thương mại điện tử và kênh hiện đại sẽ nâng cao đáng kể đời sống của thành viên HTX.

Câu chuyện từ các hợp tác xã Tân Tiến, Thủy canh Việt và Ea Bung cho thấy rõ rằng chuyển đổi số thực sự là “chìa khóa” để nâng cao thu nhập và giúp nông dân Tây Nguyên từng bước thoát nghèo. Không chỉ cải thiện năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm, chuyển đổi số còn giúp nông sản tiếp cận thị trường nhanh chóng, minh bạch và bền vững.

Những nỗ lực ứng dụng công nghệ, kết hợp với sự hỗ trợ từ chính quyền và doanh nghiệp, đang mở ra hướng đi mới cho nông dân Tây Nguyên, từ tự cung tự cấp đến sản xuất hiện đại, từ khó khăn về sinh kế đến thu nhập ổn định và cơ hội vươn lên bền vững. Chuyển đổi số đang dần trở thành công cụ quyết định để xây dựng một nền nông nghiệp thông minh, nâng cao đời sống nông dân và phát triển kinh tế vùng Tây Nguyên.