Thoát nghèo từ du lịch bản địa

Những năm gần đây, thay vì chỉ trông chờ vào nông nghiệp, nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số ở Quảng Ngãi đã tìm hướng đi mới: phát triển du lịch bản địa. Nhờ đó, không ít hộ gia đình thoát nghèo, đời sống được nâng cao, trong khi di sản văn hóa truyền thống được hồi sinh và lan tỏa mạnh mẽ.

Thôn Kon Vơng Kia (xã Măng Đen, tỉnh Quảng Ngãi) có 146 hộ với 475 nhân khẩu, 100% là đồng bào Mơ Nâm. Với tâm huyết bảo tồn văn hóa, nhiều năm qua anh A Đruế đã miệt mài sưu tầm, truyền dạy, tham gia các hoạt động nhằm giữ gìn và phát huy bản sắc của dân tộc mình. Anh không chỉ vận động người dân ở mọi lứa tuổi tham gia hoạt động văn hóa, văn nghệ, mà còn là người khởi xướng, xây dựng nội dung cho các lễ hội tái hiện văn hóa truyền thống, hội thi, hội diễn của địa phương.

Đến nay, Kon Vơng Kia đã thành lập 3 đội cồng chiêng (2 đội lớn, 1 đội nhí) với hơn 100 nghệ nhân thường xuyên giao lưu, biểu diễn phục vụ sự kiện của xã, tỉnh và khách du lịch. Anh A Đruế còn phối hợp cùng già làng, cán bộ văn hóa mở lớp truyền dạy cồng chiêng, múa xoang cho học sinh và người dân. Những hoạt động này không chỉ giữ gìn nét đẹp văn hóa mà còn nâng cao đời sống tinh thần, xây dựng thôn làng văn minh, đồng thời tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.

Anh A Đruế chia sẻ, văn hóa dân tộc của người Mơ Nâm gắn với sự phát triển của dân tộc hàng nghìn năm đã qua, được thể hiện qua phong tục tập quán, trang phục dân tộc, ẩm thực và nhiều nét đặc trưng riêng so với các dân tộc khác. Để bảo tồn văn hóa dân tộc của người dân tộc thiểu số, đã vận động bà con trong thôn phải giữ gìn, phát huy giá trị truyền thống văn hóa dân tộc mình. Cùng với đó là xây dựng gia đình văn hoá, thôn văn hoá, giữ gìn vệ sinh thôn (làng) xanh, sạch, đẹp…

Tương tự, làng Đăk Răng (xã Dục Nông, tỉnh Quảng Ngãi), nơi sinh sống của 110 hộ dân tộc Gié Triêng vẫn lưu giữ được kiến trúc nhà truyền thống cùng nhiều phong tục tập quán đặc sắc. Đây chính là yếu tố tạo sức hút cho du lịch cộng đồng tại địa phương.

Lãnh đạo xã Dục Nông cho biết, năm 2024, Đăk Răng được công nhận là làng du lịch cộng đồng, mở ra cơ hội phát triển mới cho người dân. Một số hộ gia đình đã mạnh dạn xây dựng homestay, tổ chức dịch vụ đón tiếp, hướng dẫn du khách trải nghiệm đời sống văn hóa. Chính quyền xã cũng hỗ trợ, khuyến khích phát triển mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn và khôi phục nghề thủ công truyền thống như đan lát, tạc tượng, dệt thổ cẩm… vừa giữ bản sắc, vừa tăng thu nhập.

Đưa văn hoá bản địa thành lợi thế cạnh tranh

Ông Đặng Quang Hà, Bí thư Đảng ủy xã Măng Đen cho rằng, trong thời gian qua, du lịch cộng đồng trên địa bàn xã Măng Đen có nhiều khởi sắc. Địa phương đã tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, vận động các hộ gia đình tham gia làm du lịch cộng đồng trên cơ sở giữ gìn truyền thống gia đình, duy trì môi trường sống, bảo tồn các giá trị văn hóa, phát triển nghề gắn với giá trị văn hoá.

Đến nay, xã đã có 2 làng du lịch cộng đồng (Vi Rơ Ngheo, Kon Pring) được công nhận và hiện đang tiếp tục đầu tư phát triển thêm 3 làng du lịch cộng đồng (Kon Chênh, Kon Vơng Kia, Kon Tu Ma), đặc biệt, mỗi làng du lịch cộng đồng được định hướng phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng riêng để tạo sản phẩm du lịch đa dạng cho du khách trải nghiệm.

Đáng chú ý, các làng du lịch cộng đồng đã có gần 50 cơ sở lưu trú với khoảng 130 phòng do chính người đồng bào dân tộc thiểu số xây dựng và quản lý. Các làng thu hút khoảng 300.000 lượt khách đến lưu trú, tham quan, trải nghiệm hằng năm, tạo việc làm và thu nhập bền vững cho người dân.

Ông Hà cho biết, trong thời gian tới, địa phương tiếp tục đầu tư xây dựng và hoàn thiện các làng du lịch cộng đồng gắn khai thác giá trị văn hóa cồng chiêng, lễ hội truyền thống, ẩm thực bản địa, nghệ thuật dân gian, kết hợp trình diễn. Phấn đấu đến năm 2030, công nhận mới 3 làng du lịch cộng đồng (Kon Chênh, Kon Vơng Kia, Kon Tu Ma), xây dựng làng du lịch cộng đồng Vi Rơ Ngheo đạt tiêu chuẩn du lịch cộng đồng ASEAN.

Quảng Ngãi đang sở hữu nguồn tài nguyên du lịch vô cùng phong phú, kết hợp hài hòa giữa biển đảo, núi rừng, cao nguyên cùng các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc. Đặc biệt, tỉnh có nhiều điểm đến nổi bật như đảo Lý Sơn, biển Mỹ Khê, Sa Huỳnh và những điểm du lịch sinh thái, văn hóa đặc sắc từ Kon Tum như Măng Đen, thác Pa Sỹ, núi Ngọc Linh hay các làng văn hóa cộng đồng giàu bản sắc.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ngãi Y Ngọc khẳng định, tỉnh Quảng Ngãi đã bước sang một giai đoạn phát triển mới với không gian rộng mở, tầm nhìn chiến lược sâu rộng và tiềm năng du lịch đa dạng, đặc sắc chưa từng có.

Giờ đây, Quảng Ngãi không chỉ có biển đảo Lý Sơn, “thiên đường du lịch biển đảo” giàu giá trị văn hóa,  lịch sử, mà còn sở hữu núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ, khí hậu mát mẻ quanh năm, di sản văn hóa phong phú và bản sắc cộng đồng các dân tộc thiểu số độc đáo. Du lịch được xác định là một ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần quan trọng trong việc tạo việc làm, sinh kế của người dân, xóa đói giảm nghèo, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Những năm gần đây, nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số ở Quảng Ngãi đã biến bản sắc văn hóa và cảnh quan thiên nhiên thành lợi thế để phát triển du lịch. Nhờ đó, không ít hộ dân đã thoát nghèo, đời sống nâng cao, đặc biệt giá trị văn hóa truyền thống được hồi sinh và lan tỏa mạnh mẽ.