Những vùng cây trái vươn lên từ công nghệ

Trong hành trình giảm nghèo bền vững, Sơn La đã chọn cho mình một hướng đi đầy táo bạo, đó là ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp. Từ những nương cà phê, vườn mận cho đến các trang trại bò sữa, công nghệ không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn mở ra cơ hội thoát nghèo cho hàng nghìn hộ dân, trong đó phần lớn là bà con đồng bào dân tộc thiểu số.

Nếu như trước kia, người nông dân chỉ biết canh tác theo tập quán truyền thống, phụ thuộc vào thời tiết và thị trường, nay, nhiều hộ đã mạnh dạn thay đổi tư duy, đưa khoa học vào từng gốc cây, luống rau.

Một trong những điển hình là vùng cà phê công nghệ cao tại Mai Sơn. Với diện tích hơn 670 ha, 876 hộ nông dân, chủ yếu là bà con dân tộc Thái, Mông, đã liên kết với doanh nghiệp để cùng áp dụng quy trình sản xuất hiện đại. Cây cà phê được chăm sóc theo hướng hữu cơ, bón phân sinh học, quản lý dịch bệnh bằng phần mềm chuyên dụng. Nhờ đó, năng suất ổn định, hạt cà phê đạt chuẩn xuất khẩu, được bao tiêu với giá cao hơn thị trường.

Ông Lò Văn Cươn ở bản Nà Khoang chia sẻ, trước kia, cà phê được chăng hay chớ, giá cả bấp bênh, nhiều vụ lỗ nặng. Từ ngày tham gia vùng công nghệ cao, người dân yên tâm vì có công ty đứng ra thu mua. Đời sống gia đình khấm khá hơn, con cái được học hành đầy đủ.

Không chỉ cà phê, cây mận hậu ở xã Phiêng Khoài cũng bước sang một trang mới. Với 500 ha áp dụng công nghệ cao, nông dân đã thay đổi tập quán “được mùa mất giá” bằng việc tỉa bớt 30-50% số quả, chỉ giữ lại những trái đạt chất lượng. Quả mận không còn ồ ạt bán rẻ, mà được xuất khẩu sang cả những thị trường khó tính như châu Âu.

Chị Bùi Phương Thanh, Phó Giám đốc Hợp tác xã Nông sản Noọng Piêu chia sẻ, nhờ công nghệ, mận hậu Phiêng Khoài đã có thương hiệu, người trồng mận không còn lo cảnh ‘được mùa mất giá’ như trước. Bà con phấn khởi vì làm ra sản phẩm sạch, lại bán được giá cao.

Những mô hình ứng dụng công nghệ cao đang mở ra hướng đi mới cho nhiều loại nông sản khác từ dâu tây, cà chua trong nhà kính, đến nhãn chín sớm, na hoàng hậu hay rau an toàn. Thu nhập bình quân đạt từ vài trăm triệu đến cả tỷ đồng mỗi ha mỗi năm, một con số mà trước đây bà con dân tộc vùng cao chưa bao giờ dám nghĩ tới.

Từ sản xuất truyền thống đến nông nghiệp thông minh

Để có được kết quả hôm nay, tỉnh Sơn La đã xác định rõ tầm nhìn dài hạn. Tỉnh đặt mục tiêu trở thành trung tâm nông nghiệp công nghệ cao của Tây Bắc, xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, xanh và bền vững.

Tại Mộc Châu, một trung tâm nghiên cứu quốc gia về nông nghiệp công nghệ cao đang được hình thành. Những nhà kính, nhà màng thông minh, hệ thống tưới nhỏ giọt, phòng thí nghiệm phân tích giống cây đã xuất hiện ngay giữa cao nguyên. Công ty cổ phần Giống bò sữa Mộc Châu thậm chí còn áp dụng công nghệ vắt sữa tự động, quản lý dinh dưỡng bằng phần mềm, nhờ đó sản lượng và chất lượng sữa đạt chuẩn quốc tế, góp phần nâng cao thu nhập cho hàng nghìn hộ chăn nuôi.

Cùng với đó, các nhà máy chè, cà phê, trái cây cũng đang được đầu tư hệ thống chế biến hiện đại. Thay vì bán sản phẩm thô với giá thấp, giờ đây Sơn La đã có những gói chè hảo hạng, cà phê chế biến sâu hay mận hậu đóng gói đạt chuẩn xuất khẩu. Giá trị gia tăng nhờ công nghệ giúp người nông dân có thêm nguồn thu nhập ổn định.

Bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La, cho biết, đến nay, toàn tỉnh đã công nhận 9 vùng nông nghiệp công nghệ cao với các sản phẩm chủ lực, như: Chè, bò sữa, cà phê, na, xoài, nhãn, mận hậu; xây dựng thương hiệu với 308 chuỗi cung ứng an toàn, 29 sản phẩm được bảo hộ và 218 mã số vùng trồng trên hơn 3.142 ha. Hiện nay, có 5.596 ha cây trồng đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP, tạo điều kiện thúc đẩy xuất khẩu; xây dựng 241 sản phẩm OCOP cấp tỉnh và quốc gia. Giai đoạn 2021-2025, ngành nông nghiệp tăng trưởng bình quân 4,8%/năm, giá trị thu hoạch đạt 85 triệu đồng/ha, tăng 67,3% so với năm 2020.

Quan trọng hơn, công nghệ cao đã góp phần trực tiếp vào công cuộc giảm nghèo. Bởi lẽ, khi sản phẩm làm ra đạt chuẩn quốc tế, có thị trường ổn định, thì thu nhập của nông dân không còn phụ thuộc vào thương lái hay “được mùa rớt giá”. Từ những đồng vốn nhỏ ban đầu, bà con có thể tái đầu tư, mở rộng sản xuất, tạo thêm việc làm cho lao động địa phương.

Con đường thoát nghèo bằng nông nghiệp công nghệ cao ở Sơn La vẫn còn nhiều thách thức từ vốn đầu tư, đào tạo nguồn nhân lực đến việc mở rộng thị trường xuất khẩu. Nhưng điều đáng mừng là bà con dân tộc thiểu số đã thay đổi tư duy, sẵn sàng học hỏi và áp dụng cái mới.

Những đồi cà phê xanh mướt ở Mai Sơn, vườn mận sai trĩu ở Phiêng Khoài hay những trang trại bò sữa hiện đại ở Mộc Châu không chỉ tạo ra nông sản chất lượng cao, mà còn thắp sáng niềm tin vào một tương lai no ấm. Khi công nghệ được kết nối chặt chẽ với người nông dân, mỗi gốc cây, mỗi con vật nuôi đều có thể trở thành “cần câu cơm” bền vững, giúp bà con thoát nghèo, vươn lên làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương mình.