Nâng tầm giá trị cây chè, mở lối thoát nghèo bền vững

Thái Nguyên vốn nổi danh là “đệ nhất danh trà”, nơi cây chè đã trở thành biểu tượng kinh tế văn hóa của vùng trung du miền núi phía Bắc. Trong nhiều loại chè ngon như trà búp, móc câu, nõn tôm…, trà đinh được xem là cao cấp nhất, không chỉ vì hương vị đặc biệt mà còn vì giá trị kinh tế vượt trội.

Khác với chè truyền thống, trà đinh được làm từ những búp non “một tôm”, hái vào sáng sớm khi còn ướt sương. Nguyên liệu này đòi hỏi sự tỉ mỉ, bởi chỉ cần dập gãy là không thể dùng được. Để có được 1kg trà đinh, người nông dân phải hái tới 10kg búp non, nhiều gấp đôi so với trà thường. Chính vì vậy, giá trà đinh dao động từ 1 đến 5 triệu đồng/kg - mức giá cao gấp hàng chục lần so với chè 1 tôm 2 lá chỉ 150-500 nghìn đồng/kg.

Sự khác biệt về giá bán đã tạo nên bước ngoặt lớn trong công tác làm kinh tế của người dân. Nếu một hộ gia đình chỉ làm chè thường, mỗi vụ thu hoạch thu nhập rất thấp, nhiều khi chỉ đủ chi tiêu hàng ngày. Nhưng khi chuyển sang làm trà đinh, thu nhập tăng gấp 3-5 lần. Một số hộ ở Tân Cương, Khe Cốc, La Bằng không những thoát nghèo mà còn vươn lên khá giả, có vốn tái đầu tư mở rộng sản xuất, cải thiện nhà cửa, cho con cái ăn học đầy đủ.

Chị Hoàng Thị Liên, xã La Bằng, tâm sự: “Ngày trước gia đình tôi chỉ làm chè thường, mỗi năm trừ chi phí cũng chẳng dư dả là bao. Nhưng từ khi học cách làm trà đinh, sản phẩm bán được giá cao, có khi 2-3 triệu đồng/kg, thu nhập của gia đình khá hẳn lên. Tôi có tiền sửa nhà, lo cho con học đại học. Nhiều hộ trong xóm cũng thoát nghèo nhờ trà đinh cả đấy”.

Ông Nguyễn Thanh Dương, Giám đốc Hợp tác xã chè trung du Tân Cương, khẳng định: “Trà đinh chính là con đường giúp nâng tầm cây chè Thái Nguyên. Trước đây bà con làm chè chỉ mong đủ sống, giờ thì đã thoát nghèo, có hộ thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm”.

Không chỉ mang lại thu nhập cao, trà đinh còn buộc người dân phải thay đổi tập quán canh tác. Từ sản xuất nhỏ lẻ, nay bà con đã liên kết trong hợp tác xã, tuân thủ quy trình kỹ thuật, chú trọng chất lượng để đáp ứng yêu cầu của thị trường. Điều này góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững, bởi chỉ có sản phẩm chất lượng cao mới có thể giữ được giá trị lâu dài.

Từ đặc sản quý đến động lực phát triển bền vững

Ban đầu, trà đinh chỉ có ở vùng Tân Cương, nhưng nay đã lan rộng ra nhiều vùng chè trọng điểm như La Bằng, Trại Cài, Khe Cốc… Nhờ vậy, nguồn cung ổn định hơn, nhưng giá trị vẫn duy trì ở mức cao. Người làm trà đinh không còn chật vật như trước, mà nhiều hộ đã xây dựng thương hiệu, ký hợp đồng lâu dài với khách hàng.

Ông Trần Văn Thắng, Giám đốc Hợp tác xã chè Thắng Hường, cho biết: “Trà đinh không chỉ là sản phẩm cao cấp mà còn là niềm tự hào. Chúng tôi làm chè bằng phương pháp thủ công để giữ trọn hương vị. Nhờ đó, hợp tác xã đã có uy tín, giúp nhiều hộ dân trong vùng thoát nghèo bền vững”.

Không chỉ tiêu thụ trong nước, trà đinh còn bắt đầu đưa đi xuất khẩu tại một số thị trường ngoài nước. Một số hợp tác xã ở Tân Cương và La Bằng đã đưa trà đinh sang thị trường khó tính như Nhật Bản, châu Âu. Điều này mở ra hướng đi mới, giúp sản phẩm không chỉ dừng ở mức đặc sản địa phương, mà trở thành hàng hóa quốc tế. Với giá trị cao, trà đinh hứa hẹn tiếp tục là động lực xóa nghèo, nâng cao đời sống cho nông dân.

Ngoài lợi ích kinh tế, trà đinh còn được ưa chuộng nhờ tác dụng tốt cho sức khỏe. Loại chè này giàu chất chống oxy hóa, giúp giảm cholesterol, bảo vệ tim mạch, ngăn ngừa bệnh khớp, hỗ trợ làm chậm lão hóa. Đây chính là lý do trà đinh luôn nằm trong danh sách quà tặng cao cấp, được giới trung lưu và người tiêu dùng thành thị tìm mua. Khi nhu cầu tăng, giá trị sản phẩm càng được củng cố, mở rộng thêm cơ hội cho người dân.

Đáng chú ý, trà đinh còn gắn liền với phát triển du lịch trải nghiệm. Du khách đến Thái Nguyên không chỉ thưởng thức hương vị trà mà còn được tham gia hái chè, sao chè cùng người dân. Những hoạt động này vừa giúp quảng bá sản phẩm, vừa tạo thêm nguồn thu cho bà con. Nhiều hộ đã kết hợp làm trà với mở homestay, đón khách du lịch, biến trà đinh thành cầu nối văn hóa và sinh kế.

Từ những búp chè non xanh mướt trong sương sớm, trà đinh Thái Nguyên đã vượt qua vai trò của một thức uống để trở thành hướng đi giảm nghèo bền vững. Giá trị kinh tế cao, lợi ích sức khỏe, tiềm năng xuất khẩu và gắn kết với du lịch trải nghiệm đã tạo nên sức mạnh tổng hòa, giúp nhiều hộ dân thoát nghèo, làm giàu và nâng cao chất lượng sống. Đây là minh chứng sinh động rằng, khi sản phẩm truyền thống được phát triển đúng hướng, nó sẽ trở thành động lực để cộng đồng cùng nhau tiến lên, xây dựng tương lai bền vững.