Gieo hy vọng từ từng cánh hoa hồi

Sinh ra và lớn lên giữa vùng rừng núi huyện Văn Quan (tỉnh Lạng Sơn), chị Phạm Thị Giang từ nhỏ đã gắn bó với hương hồi nồng nàn. Hoa hồi, với người dân nơi đây, là một phần máu thịt, là kế sinh nhai cha truyền con nối. Nhưng để biến loài hoa mộc mạc đó thành hàng hóa, thành câu chuyện kinh doanh vươn xa, thì chị Giang chính là người thắp lửa tiên phong.

Năm 2011, chị thành lập Công ty TNHH Chế biến và Xuất khẩu Nông Lâm sản Lạng Sơn. Trong điều kiện khó khăn về vốn, kỹ thuật và thị trường, chị vẫn kiên định với lựa chọn gắn bó cây hồi. Ban đầu, chị đi từng bản làng để liên kết với người dân, thu mua nguyên liệu. Đến nay, doanh nghiệp của chị đã phát triển vùng nguyên liệu hơn 300 ha hồi, bao tiêu sản phẩm cho hàng trăm hộ dân.

Năm 2013, chị Giang quyết định đầu tư dây chuyền chế biến hồi khô đạt chuẩn xuất khẩu. Đến năm 2020, sản phẩm hồi của công ty đã có mặt tại nhiều thị trường như Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Đông… Từ một người phụ nữ dân tộc gắn bó với nghề nông, chị đã trở thành một trong những doanh nhân tiêu biểu trong lĩnh vực chế biến nông sản tại Lạng Sơn.

“Cái quý nhất không phải là vốn liếng, mà là niềm tin của bà con. Mỗi khi mình giữ được giá, giữ được hợp đồng, thì cả trăm gia đình trong rừng hồi kia có thể yên tâm sống với nghề”, chị Giang chia sẻ.

Không chỉ làm kinh tế giỏi, chị Giang còn được người dân nhắc đến như một “người bạn” thân thiết của vùng cao. Nhiều hộ dân xã Hồng Phong, Tràng Phái, Quang Trung… từng thuộc diện hộ nghèo, nay đã ổn định cuộc sống nhờ bán hồi cho công ty của chị.

Gia đình anh Hoàng Văn Cương (xã Hồng Phong) là một ví dụ, trước đây thu nhập bấp bênh, nhờ chuyển đổi 4 ha đồi trống sang trồng hồi theo liên kết với doanh nghiệp, mỗi năm anh thu về hơn 150 triệu đồng. “Nếu không có doanh nghiệp thu mua ổn định, chắc chắn mình không dám đầu tư lớn như thế”, anh Cương nói.

Chị Giang cũng là người chủ động hỗ trợ kỹ thuật canh tác hữu cơ, kết nối với chuyên gia Nhật Bản để tư vấn phương pháp sấy, bảo quản. Với mỗi ha hồi đạt chuẩn organic, người dân có thể tăng giá bán lên gấp rưỡi so với thị trường truyền thống.

Đặc biệt, trong giai đoạn dịch COVID-19, khi xuất khẩu đình trệ, nhiều thương lái dừng thu mua, doanh nghiệp của chị Giang vẫn giữ cam kết thu mua theo hợp đồng, giúp bà con vượt qua giai đoạn khó khăn. Chính quyền tỉnh Lạng Sơn đã ghi nhận chị như một tấm gương sáng trong phong trào “Doanh nghiệp đồng hành cùng giảm nghèo bền vững”.

Mở lối phát triển cho cây hồi Lạng Sơn

Với hơn 40.000 ha hồi đang được khai thác tại nhiều địa phương như Văn Quan, Bình Gia, Tràng Định…, cây hồi đang dần trở thành một trong những cây trồng chủ lực của Lạng Sơn, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế lâm nghiệp gắn với giảm nghèo bền vững.

Trong các chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp và lâm nghiệp, tỉnh Lạng Sơn đã xác định vùng nguyên liệu hồi là một thế mạnh đặc thù, cần được quy hoạch bài bản và phát triển theo hướng hàng hóa. Một số địa phương như huyện Văn Quan, Bình Gia đã bước đầu triển khai mô hình hồi hữu cơ, bước đầu mang lại giá trị kinh tế cao hơn so với sản xuất truyền thống. Một số hợp tác xã địa phương cũng đã chủ động liên kết với doanh nghiệp để xây dựng chuỗi sản xuất, chế biến, tiêu thụ, hỗ trợ bà con tiêu thụ ổn định sản phẩm.

Song song với đó, các sản phẩm chế biến từ hồi như tinh dầu, bột hồi, bánh hồi… đang được nhiều doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đầu tư phát triển, hướng tới tiêu chuẩn OCOP và các thị trường xuất khẩu yêu cầu cao. Một số mô hình du lịch gắn với vùng nguyên liệu như điểm trưng bày, trải nghiệm tại khu vực cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn - đang được nghiên cứu triển khai để mở rộng không gian quảng bá sản phẩm đặc sản địa phương.

Tuy nhiên, để cây hồi thực sự trở thành ngành hàng bền vững, cần sự đầu tư đồng bộ về hạ tầng chế biến, hệ thống logistics, cấp mã vùng trồng và truy xuất nguồn gốc. Đồng thời, vai trò liên kết giữa người dân - hợp tác xã - doanh nghiệp - nhà quản lý cần được củng cố chặt chẽ hơn, nhằm xây dựng chuỗi giá trị hồi khép kín, nâng cao giá trị gia tăng và giảm phụ thuộc vào xuất khẩu thô.

Từ những buổi vào rừng gùi hoa hồi cùng mẹ, chị Phạm Thị Giang nay đã “nâng hồi Lạng Sơn lên tầm thương hiệu”. Không chỉ giúp hàng trăm hộ dân thoát nghèo, chị còn mở ra một tư duy mới: nông sản bản địa có thể bước ra thế giới, miễn là đi cùng nhau, có liên kết, có chiến lược, và có niềm tin.

Cây hồi - loài cây từng gắn với đói nghèo nay trở thành biểu tượng của sự bền vững, của sinh kế dài lâu. Và đằng sau mỗi bông hồi tỏa hương ấy, là hình bóng của những người phụ nữ vùng cao bền bỉ, khát khao, và dám vươn lên.

Theo định hướng phát triển kinh tế lâm nghiệp giai đoạn 2021-2030 của tỉnh Lạng Sơn, cây hồi không còn là cây của người nghèo. Với định hướng đúng, hỗ trợ thiết thực và liên kết bài bản, hồi sẽ trở thành cây làm giàu bền vững cho vùng cao Lạng Sơn.